Forma umowy
Umowa o dział spadku może być sporządzona w dowolnej formie, jednak uwaga: gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, umowa musi pod rygorem nieważności zostać sporządzona w formie aktu notarialnego.
Umowa o dział spadku, w skład którego wchodzi przedsiębiorstwo wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Gdy w skład przedsiębiorstwa wchodzą nieruchomości, prawo użytkowania wieczystego lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu należy umowę o dział spadku sporządzić w formie aktu notarialnego.
Koszt podziału spadku u notariusza
Podstawą określenia maksymalnej stawki notarialnej przy podziale jest wartość majątku podlegającego podziałowi.
Maksymalna stawka wynosi od wartości:
1) do 3 000 zł - 100 zł;
2) powyżej 3 000 zł do 10 000 zł - 100 zł + 3 % od nadwyżki powyżej 3 000 zł;
3) powyżej 10 000 zł do 30 000 zł - 310 zł + 2 % od nadwyżki powyżej 10 000 zł;
4) powyżej 30 000 zł do 60 000 zł - 710 zł + 1 % od nadwyżki powyżej 30 000 zł;
5) powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł - 1 010 zł + 0,4 % od nadwyżki powyżej 60 000 zł;
6) powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł - 4 770 zł + 0,2 % od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł;
7) powyżej 2 000 000 zł - 6 770 zł + 0,25 % od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7 500 zł.
Do każdej z tych stawek należy doliczyć 23 % VAT. Podane taksy to stawki maksymalne. Wynagrodzenie notariusza można negocjować.
Wartość majątku podlegającego działowi wynosi 700 000,00 zł (siedemset tysięcy złotych). Spadkobiercy za podział zapłacą zatem: 1 010 zł + 0,4 % (700 000 - 60 000) = 1 010 + 2560 = 3 570 zł. Po doliczeniu 22 % VAT maksymalna wysokość stawki notarialnej w tym przypadku wynosi 4 612,50 zł.
Dla porównania wniosek o dział spadku do sądu podlega opłacie w wysokości 500 zł, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku - 300 zł.
Od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności pobiera się opłatę 1.000 zł, a gdy wniosek taki zawiera zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności - 600 zł.
Sposoby podziału
W umownym dziale spadku spadkobiercy mogą:
- dokonać podziału spadku w naturze. Zgodnie z podziałem fizycznym poszczególne przedmioty majątkowe przypadają wszystkim spadkobiercom według ich udziałów w spadku. Można tu dokonywać ewentualnych dopłat i spłat na rzecz spadkobierców;
- przyznać cały spadek jednemu ze spadkobierców lub kilkorgu z nich. W takim przypadku pozostałym spadkobiercom należą się spłaty;
- sprzedać spadek osobie nie będącej spadkobiercą. Podział sumy uzyskanej ze sprzedaży następuje według udziałów spadkowych.
Warto pamiętać, że te same sposoby podziału spadku obowiązują przy podziale spadku dokonywanym w sądzie.
Zobacz również: Jak dzielić spadek?
Spłaty i dopłaty na rzecz poszczególnych spadkobierców nie muszą mieć odzwierciedlenia w udziałach spadkowych. Spadkobiercy mogą ustalić je według swojego uznania, a więc niekiedy całkowicie z nich zrezygnować.
Niezbędnym warunkiem podziału spadku w sposób umowny jest zgoda wszystkich spadkobierców. W braku zgody należy podziału dokonać w sądzie.
Nieruchomości
Gdy w skład dzielonego spadku wchodzi nieruchomość, należy pamiętać o ograniczeniach zawartych w ustawie o gospodarce nieruchomościami. Zatem przed dokonaniem fizycznego podziału nieruchomości należy sprawdzić czy podział taki jest zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Ponadto wydzielone z jednej nieruchomości działki powinny mieć dostęp do drogi publicznej.
Sąd co do zasady dzieli cały majątek. Przedmiotem umownego działu spadku może być tylko część spadku.
Termin
Dział spadku nie jest obciążony żadnymi terminami. Zarówno w sądzie, jak i umownie można dokonać go w dowolnym terminie. Jednak odkładanie tego w czasie na pewno nie ułatwi sprawy, a niektórych przypadkach może spowodować dodatkowe problemy (gdy na przykład nieużytkowania nieruchomość stanie się przedmiotem zasiedzenia ze strony osoby trzeciej).
Zobacz również serwis: Zachowek i dział spadku
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.);
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. 1997 nr 115 poz. 741 ze zm.);
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 148, poz. 1564 ze zm.).