W sytuacji, gdy zmarły pozostawi ważny testament, do dziedziczenia uprawnione są osoby w nim wskazane.Zdarza się, iż w ten sposób z grona spadkobierców wyłączeni zostają członkowie najbliższej rodziny. Ustawodawca przewidział dla nich swoistą rekompensatę w postaci zachowku.
Uprawnionymi do niego są zstępni (tj. dzieci, wnuki etc.), małżonek oraz rodzice, którzy byliby powołani do spadku z ustawy.
Są jednak sytuacje, gdy spadkodawca z powodu nieetycznego zachowania członka najbliższej rodziny, może pozbawić go prawa do zachowku.
Zadaj pytanie: Forum naszego serwisu
Podstawy wydziedziczenia
Wydziedziczenie może nastąpić jedynie z przyczyn wymienionych w art. 1008 kodeksu cywilnego. Spadkodawca jest więc uprawniony do pozbawienia zachowku zstępnego, małżonka, czy rodzica, który:
1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
W praktyce do takich zachowań najczęściej należy alkoholizm, hulaszczy tryb życia, czerpanie korzyści z działalności przestępczej, czy niewierność w stosunku do małżonka. Należy pamiętać, że zachowanie wydziedziczonego powinno być sprzeczne nie tylko z zasadami współżycia społecznego, ale też z wolą spadkodawcy. Jeżeli więc spadkodawca wspólnie z uprawnionym korzysta z przedmiotów pochodzących z przestępstwa, nie może później wydziedziczyć go z tego powodu.
2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, lub wolności albo rażącej obrazy czci
Kodeks cywilny nie określa, jakie osoby należą tu do najbliższych spadkodawcy. Każdy przypadek należy więc rozpatrywać indywidualnie. Na pewno chodzi tu o osoby, z którymi spadkodawcę łączy więź emocjonalna (np. członkowie rodziny).
3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych
Zaniedbywanie obowiązków rodzinnych polega nie tylko na pozbawieniu spadkodawcy niezbędnej opieki, wynikającej ze stanu jego zdrowia czy wieku. Można tu wymienić również takie zachowania jak wszczynanie ciągłych awantur, kierowanie pod adresem spadkodawcy krzywdzących zarzutów, czy wyrzucenie go z domu.
Istotne jest, by zachowanie wydziedziczonego było uporczywe, to znaczy długotrwałe lub wykonywane wielokrotnie. Jednorazowe zdarzenie nie może być podstawą do wydziedziczenia.
Zobacz również: Jak obliczyć zachowek dla dzieci wydziedziczonego
Forma wydziedziczenia
Wydziedziczenie może nastąpić tylko w testamencie. Spadkodawca nie musi dosłownie posługiwać się określeniami „pozbawienie prawa do zachowku”, „czy wydziedziczenie”. Wystarczy, że jego wola wydziedziczenia wyraźnie wynika z treści testamentu. Aby wydziedziczenie było ważne, z jego treści musi wynikać też jedna z wymienionych wyżej przyczyn.
Jeżeli spadkodawca przebaczył spadkobiercy, nie może go wydziedziczyć
Spadkodawca nie może wydziedziczyć spadkobiercy, jeżeli mu przebaczył nawet, jeżeli zrobił to po wydziedziczeniu go w testamencie. W takim przypadku to wydziedziczony musi udowodnić fakt przebaczenia.
Skutki wydziedziczenia
W wyniku wydziedziczenia uprawniony zostaje pozbawiony całości zachowku. W praktyce oznacza to, iż zostaje całkowicie wyłączony od dziedziczenia. Należy podkreślić, iż zachowek, którego został pozbawiony wydziedziczony, przypada jego zstępnym.
Zobacz również serwis: Spadki