Czym jest zapis?
Zapis jest rozporządzeniem majątkowym spadkodawcy. W odróżnieniu od powołania do dziedziczenia, zapis nie wiąże się z odpowiedzialnością za długi spadkodawcy, ani „następstwem prawnym” po nim. Zapis musi dotyczyć konkretnego składnika majątku (rzeczy – przedmiotów, samochodu, domu itp. ), lub określonej kwoty pieniędzy.
Obciążonym wykonaniem zapisu jest spadkobierca (ustawowy, lub testamentowy). Oznacza to, że w wyniku zapisu przedmioty nie przechodzą automatycznie (z mocy prawa) na zapisobiorcę. Skutkiem zapisu jest powstanie roszczenia po stronie zapisobiorcy – może on domagać się (również przed sądem) wykonania zapisu – tj. sporządzenia umowy ze spadkobiercą (spadkobiercami) o przekazanie własności i wydanie rzeczy zapisanej przez spadkodawcę.
Jakie są warunku zapisu
- Spadkodawca nie może w formie zapisu, zadysponować konkretnym przedmiotem („oznaczonym co do tożsamości”, który nie znajdował się w masie spadku w momencie jego śmierci (np. sam go sprzedał przed zmianą testamentu, lub został skradziony).
- Ważne: Spadkodawca może w testamencie wskazać, że pomimo powyższych faktów przedmiot zapisu należy wydać zapisobiorcy – ta regulacja jest niestety mało realistyczna.
- Należy dokładnie wskazać osobę na rzecz której ma być wykonany zapis
- Zapis można uzależnić od spełnienia warunku, lub terminu.
- Spadkodawca może zobowiązać zapisobiorcę do wykonania dalszego zapisu.
- Józef K. zapisał swojemu przyjacielowi 10.000 zł, jednocześnie zobowiązując go do przekazania połowy tej kwoty jego żonie – jeśli ożeni się przed śmiercią Józefa K.
- Zapisu można dokonać na rzecz dowolnej osoby i instytucji – z uwzględnieniem poniższego akapitu.
- Spadkodawca może zobowiązać konkretnego spadkobiercę do wykonania zapisu. Jeśli tego nie zrobi wykonanie zapisu obciąża spadkobierców proporcjonalnie do wielkości ich udziału w spadku.
- Józef K. powołał na spadkobierców swoich siostrzeńców. Jednego z nich zobowiązał do zapłacenia kwoty 10.000 zł na rzecz swojej siostry (ich matki).
- Zapisobiorca może zrzec się wykonania zapisu – w odróżnieniu od odrzucenia spadku, w takim wypadku jego zstępni nie wchodzą w jego miejsce.
Zobacz też: Kim jest zapisobiorca?
Na czyją rzecz nie można ustanowić zapisu?
Do zapisobiorcy stosuje się te same normy jak do spadkobiercy:
- nie może być zapisobiorcą osoba, która nie dożyła otwarcia spadku,
- nie może być zapisobiorcą osoba prawna, która nie istnieje w momencie otwarcia spadku,
- zapisobiorcą może być dziecko poczęte – o ile urodzi się żywe (przy czym jest to domniemane),
- do zapisobiorcy stosuje się te same zasady dotyczące niegodności, jak wobec spadkobiercy.
Zapisobiorca spadkobiercą
Jeśli zapis, lub zapisy rozdysponowują prawie (lub zupełnie) całość majątku spadkodawcy zapisobiorców uznaje się spadkodawców- ze wszystkimi tego konsekwencjami - między innymi odpowiedzialnością za długi spadkowe.
Dalszy zapis lub polecenie
Spadkobierca może zobowiązać zapisobiercę do wykonanie kolejnego zapisu, wykonania polecenia na rzecz innej osoby. Zapisobiorca może jednak wstrzymać się z wykonaniem dalszego zapisu, czy polecenia do czasu aż spadkobierca zaspokoi jego roszczenie wynikające z zapisu.
Jeśli zapisobiorca nie chce, lub nie może przyjąć zapisu, spadkobierca (o ile spadkodawca inaczej nie postąpił) musi wykonać dalszy zapis, lub polecenie(który w innych okolicznościach obciążałby „pierwszego” zapisobiorcę.)
Dochodzenie roszczeń z zapisu.
Jeśli spadkobiercy nie chcą wykonać zapisu, zapisobiorca może wystąpić do sądu o wydanie przedmiotu zapisu.
Ma na to 5 lat licząc od:
- ogłoszenia testamentu;
- daty spełnienia warunku lub terminu (jeśli były ustanowione).
Zapisobiorca może również zrzec się zapisu, w tym celu powinien sporządzić odpowiednie oświadczenie.
Wykonanie zapisu wymaga spisania odpowiedniej umowy – choć wobec przedmiotów mniejszej wartości, wystarczy ich fizyczne przekazanie. Wykonanie zapisu w postaci nieruchomości, wymaga sporządzenia umowy w formie aktu notarialnego.
Obciążenie podatkowe
Zapis podobnie jak dziedziczenie na innych podstawach , jest obciążone podatkiem od spadków i darowizn.
Zobacz serwis: Testament