Założenia i granice interpretacji testamentu
Interpretacja dotycząca testamentu opiera się na szczególnych założeniach:
- wykładnia testamentu dotyczy wyłącznie oświadczenia woli zawartego w testamencie ważnie sporządzonym;
- wykładnia testamentu może dotyczyć tylko jego treści;
- przedmiotem wykładni są informacje zawarte w treści testamentu, nawet jeżeli nie są jasne.
Założenia te określają także granice interpretacji.
Cel interpretacji
Jeżeli w testamencie znajdują się niejasne sformułowania należy je poddać interpretacji. Przede wszystkim interpretacja dotyczy treści oświadczenia woli spadkodawcy.
Podczas tego zabiegu z reguły chodzi o ustalenie, jaki sens należy przypisać złożonemu przez testatora oświadczeniu woli.
Nawet użyte w jasny sposób słowa, nie budzące wątpliwości nie oznaczają iż jakiekolwiek zabiegi interpretacyjne będą zbędne.
Spadkodawca oświadcza, że określoną rzecz- mieszkanie- zapisuje wskazanej osobie- synowi. Okazuje się że w skład spadku poza mieszkaniem wchodzi tylko samochód o niewielkiej wartości zapisany siostrze spadkodawcy. Samo użycie terminu "zapisuję" jest jasne i może być uznane za ustanowienie zapisu, jednakże w tej konkretnej sytuacji, w drodze wykładni testamentu, takie rozrządzenie można uznać za ustanowienie spadkobiercy.
Jednak testamentu nie można interpretować w dowolny sposób.
Wykładnia testamentu nie może prowadzić do zmiany treści testamentu czy uzupełnienia tej treści o jakiekolwiek dodatkowe postanowienia. Nawet jeżeli z okoliczności występujących przy sporządzaniu testamentu wynika, że rzeczywista wola spadkodawcy była inna.
Zasady interpretacji
Ogólna reguła interpretacji testamentu odwołuje się zawsze do woli testatora.
Nie jest wykluczone jednak stosowanie także reguł interpretacyjnych odpowiadających wszystkim rodzajom oświadczeń woli (art. 65 § 1 k.c.).
Reguły te oparte są na tzw. teorii zaufania, mogą być stosowane tylko wtedy gdy stosowanie ich można pogodzić z regułami dotyczącymi interpretacji testamentu zawartymi w art. 948 § 1 k.c.
Reguły dotyczące wyłącznie testamentu oparte są bowiem na kryteriach subiektywnych, wynikających z tzw. teorii woli.
Zasada urzeczywistniania woli testatora.
Zgodnie z zasadą urzeczywistnienia woli testatora testament należy tak tłumaczyć, aby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy.
Zasada życzliwej interpretacji.
Kolejna zasada znajduje zastosowanie gdy wykładnia prowadzi do niejednoznacznych wyników. Życzliwa interpretacja testamentu pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadaje im rozsądną treść.
Zasada poszanowania woli testatora.
Ma na celu nie tylko utrzymanie woli spadkodawcy w mocy, ale nadanie jej treści zgodnej z rzeczywistą wolą zmarłego.
O rzeczywistej woli zmarłego może świadczyć wiele okoliczności, np. okoliczności sporządzenia testamentu, stosunki zmarłego z rodziną i innymi osobami, motywy, którymi się kierował przy dokonywaniu rozrządzeń.
Należy wziąć pod uwagę wszelkie okoliczności pomocne przy ustalaniu woli zmarłego.
Poszukiwanie spadkobiercy
Istnieje możliwość określenia osoby spadkobiercy w drodze wykładni testamentu.
Jest to możliwe jeżeli w treści testamentu zawarte zostały jednoznaczne kryteria, pozwalające ustalić wolę spadkodawcy w sposób który nie budzi wątpliwości.