Zapis
Instytucja zapisu polega na tym, że spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę ustawowego, bądź testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz określonej osoby. Zapisobiorca ma więc roszczenie wobec spadkobiercy, czyli jedynie uprawnienie względne. Przedawnia się ono z upływem 5 lat od daty wymagalności zapisu. Także zapisobiorca może być obciążony dalszym zapisem.
Zapisobiorca może żądać jego wykonania niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu, chyba, że wola spadkodawcy była inna.
W przypadku, gdy istnieje kilku spadkobierców zapis obciąża ich w stosunku do wielkości udziałów każdego z nich, chyba, że wola zapisobiorcy była inna.
Zapisobiorca może zrzec się prawa do zapisu, jednak w takim przypadku, przy braku odmiennej woli spadkodawcy, spadkobierca powinien wykonać dalsze zapisy. Innym sposobem na zwolnienie się od dalszego zapisu jest przekazanie, oczywiście bezpłatne, praw otrzymanych z zapisu, bądź roszczenia o wydanie zapisu osobie na rzecz, której ustanowiono dalszy zapis.
Spadkodawca może w przypadku zapisu zastrzec termin lub warunek.
Zobacz również: Czy można kogoś uczynić spadkobiercą "pod warunkiem"?
Darowizna
Poza tym przed śmiercią można dokonać, na rzecz odpowiedniej osoby, darowizny. Jest to umowa, która, w której jedna osoba (tak zwany darczyńca) zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz drugiej osoby (obdarowanego) kosztem swego majątku.
Wadą tej instytucji jest to, że nie można dokonać jej na wypadek śmierci. Gdyby taka możliwość istniała po zawarciu odpowiedniej umowy własność rzeczy bądź inne prawo przechodziłoby na obdarowanego, gdyby przeżył darczyńcę. Przekazane w ten sposób przedmioty byłyby wyłączone z masy spadku. Rozwiązanie to byłoby prostsze i pewniejsze niż zapis. Istnieją odpowiednie projekty zmian w przepisach, jednak nie zostały one dotychczas uchwalone.
Zobacz również serwis: Spadki