Testament ustny
W znaczeniu kodeksowym mamy jeden testament ustny, regulowany art. 952 kodeksu cywilnego, należący do testamentów szczególnych. Można go sporządzić wówczas, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeśli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione.
Tu dygresja co oznacza zwykła forma testamentu. Do zwykłych form testamentu w ujęciu kodeksowym zaliczamy testament własnoręczny, notarialny oraz allograficzny (też pewna forma testamentu ustnego, w znaczeniu potocznym).
Świadkowie testamentu
Testament ustny z art. 952 kodeksu cywilnego sporządza się w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swoją wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków. Podkreślam, że musi istnieć obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo takie okoliczności, kiedy zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione.
Następnie treść testamentu ustnego musi być stwierdzona – w dwojaki sposób, a więc przede wszystkim:
- przed upływem roku od złożenia takiego testamentu, jeden z tych trzech świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy, podając datę i miejsce oświadczenia testatora oraz datę i miejsce sporządzenia tego pisma, a pismo to podpiszą: spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie
- jeśli w powyższy sposób treść testamentu tego nie została stwierdzona, to można w terminie 6 miesięcy od otwarcia spadku (zgonu testatora) stwierdzić treść testamentu już przed sądem, poprzez zgodne zeznania świadków, składane przed tym sądem; jeśli przesłuchanie wszystkich świadków (czyli trzech) nie jest możliwe bądź napotyka na trudne do przezwyciężenia przeszkody to sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.
Zobacz również: Testament ustny wymaga potwierdzenia
Dla ważności testamentu ustnego istotne jest, aby każdy świadek miał pełną zdolność do czynności prawnych (czyli być osobą pełnoletnią, nieubezwłasnowolnioną całkowicie lub częściowo), nie może to być osoba niewidoma, głucha lub niema, taka osoba, która nie może czytać i pisać, osoba nie władająca językiem, w którym spadkodawca sporządza testament, oraz osoba skazana prawomocnie wyrokiem sadowym za fałszywe zeznania. Są to przesłanki do niezdolności bezwzględnej bycia świadkiem przy sporządzaniu testamentu ustnego.
Są jeszcze powody niezdolności względnej dla bycia świadkiem, a mianowicie, nie może być skutecznie świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść, jak też małżonek takiej osoby, jej krewni lub powinowaci I i II stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia. Jeżeli już tak się stało, że świadkiem była jedna z osób wymienionych wyżej, to nieważne jest tylko to postanowienie testamentowe, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym I lub II stopnia, lub osobie przysposobionej.
Jednakże, gdyby z treści testamentu lub z okoliczności wynikało, że bez nieważnego postanowienia testator nie sporządził testamentu określonej treści, to nieważny będzie cały testament.
Zobacz również: Czy testament napisany na komputerze jest ważny
Istotna jest bardzo jeszcze jedna przesłanka stanowiąca o mocy testamentu ustnego, a mianowicie traci on moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba, że spadkodawca umrze przed tym terminem. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez okres, w ciągu którego spadkodawca nie ma możliwości sporządzenia testamentu zwykłego.
Zatem, mimo stwierdzenia treści testamentu ustnego przez świadków i spadkodawcę, jeśli ustanie stan, w którym testator nie może sporządzić testamentu zwykłego, to testament ustny traci moc. Testator powinien sporządzić testament zwykły.
Zobacz również serwis: Spadki