Akt poświadczenia dziedziczenia z zaświadczeniem
W sprawie C-658/17 WB córka spadkodawcy jako jedna z uczestniczek postępowania otrzymała wcześniej akt poświadczenia dziedziczenia. Wobec faktu, iż ojciec był przedsiębiorcą chciała dowiedzieć się czy zdeponował on środki pieniężne w bankach niemieckich. Złożyła zatem przed notariuszem wniosek o wydanie jej wypisu aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez rzeczoną notariusz wraz z zaświadczeniem potwierdzającym, że akt ten stanowi orzeczenie w sprawie dotyczącej dziedziczenia w rozumieniu prawa Unii. Na wypadek nieuwzględnienia tego wniosku wniosła o wydanie wypisu aktu poświadczenia dziedziczenia opatrzonego zaświadczeniem, iż akt ten stanowi dokument urzędowy dotyczący dziedziczenia.
Notariusz odmówił jednak wydania wypisu aktu poświadczenia dziedziczenia opatrzonego którymkolwiek z żądanych zaświadczeń. Sąd okręgowy, do którego odwołała się spadkodawczyni wystąpił z pytaniami prejudycjalnymi do TSUE.
Trybunał miał rozstrzygnąć czy polski notariusz sporządzający akty poświadczenia dziedziczenia wykonuje funkcje sądowe i czy sporządzony przez niego akt jest dokumentem urzędowym, którego wypis może zostać opatrzony zaświadczeniem według wzoru formularza, o którym mowa w rozporządzeniu nr 650/20121, na wniosek każdej osoby zainteresowanej posłużeniem się nim w innym państwie członkowskim.
Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki (PDF)
TSUE: czynności notarialne nie są wykonywaniem funkcji sądowych
TSUE przypomniał, iż państwa członkowskie powiadamiają Komisję m.in. o organach pozasądowych, które wykonują funkcje sądowe. Polscy notariusze nie zostali wymienieni w owym wykazie, ponieważ Rzeczpospolita Polska nie zidentyfikowała ich jako organ pozasądowy, który wykonuje funkcje sądowe na równi z sądami. Zdaniem trybunału brak powiadomienia ma jednak walor wyłącznie informacyjny. W sposób autonomiczny należy ustalić czy notariusz sporządzający akt poświadczenia dziedziczenia na zgodny wniosek wszystkich uczestników postępowania poświadczeniowego spełnia wymogi uznania za „sąd” w rozumieniu rozporządzenia nr 650/2012.
„Czynności notarialne związane z wydawaniem poświadczeń spadkowych są wykonywane na zgodny wniosek zainteresowanych, co pozostawia nienaruszone prerogatywy sądu na wypadek wystąpienia między stronami sporu – nawet jeśli zgodnie z prawem polskim notariusze mają obowiązek zweryfikowania, czy spełnione są przesłanki prawne wydania aktu poświadczenia dziedziczenia – ponieważ nie posiadają oni żadnych uprawnień decyzyjnych. Ponadto należy stwierdzić, że zgodnie z brzmieniem art. 4 i 5 Prawa o notariacie notariusze wykonują wolny zawód, co oznacza, że w ramach głównej działalności dokonują szeregu czynności notarialnych za wynagrodzeniem określonym na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższym niż maksymalne stawki właściwej taksy notarialnej. Nie można zatem uznać, że dokonywanie czynności notarialnych wpisuje się, jako takie, w wykonywanie funkcji sądowych” – uznał TSUE.
Poświadczenie dziedziczenia dokumentem urzędowym
Zdaniem trybunału „notariusze są na mocy prawa polskiego upoważnieni do sporządzenia dokumentów dotyczących dziedziczenia, a poświadczenie dziedziczenia jest rejestrowane formalnie jako dokument urzędowy. Ponadto zgodnie z art. 95j Prawa o notariacie zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Należy również stwierdzić, że zgodnie z art. 95e Prawa o notariacie, co zostało przypomniane w pkt 58 niniejszego wyroku, notariusz dokonuje weryfikacji, co może doprowadzić do odmowy sporządzenia przez niego aktu poświadczenia dziedziczenia, w związku z czym autentyczność tego dokumentu dotyczy podpisu i jego treści. Poświadczenie dziedziczenia, takie jak to w postępowaniu głównym spełnia zatem wymogi przewidziane w art. 3 ust. 1 lit. i) rozporządzenia nr 650/2012. Stanowi ono zatem dokument urzędowy, którego wypis może zostać opatrzony formularzem, o którym mowa w art. 59 ust. 1 akapit drugi rzeczonego rozporządzenia, którego wzór zawiera załącznik 2 do rozporządzenia wykonawczego nr 1329/2014”.
Opracowano na podstawie:
Wyrok TSUE w sprawie C-658/17 WB z dnia 23 maja 2019 r.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego, Dz.U. L 201, s. 107.
Polecamy serwis: Spadek u notariusza