Przyjęcie – wiadomości ogólne
Spadkobranie nie jest co do zasady automatyczne. Owszem, spadkobierca staje się nim w momencie śmierci spadkodawcy. Może jednak zadecydować o tym w jaki sposób i czy w ogóle przyjąć spadek. Ma to istotne znaczenie w przypadku dużych długów spadkodawcy.
Przyjęcie spadku stanowi oświadczenie woli spadkobiercy, które można złożyć przed sądem (trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku) oraz przed notariuszem. Termin i warunki zostaną szczegółowo opisane w dalszej części tekstu.
1. Przyjęcie wprost.
Przyjęcie spadku wprost (przyjęcie proste) – oznacza, że spadkobierca przyjmuje spadek bez żadnych ograniczeń- w szczególności bez ograniczenia długów spadkowych.
Przyjęcie wprost, oznacza że spadkobierca (spadkobiercy) odpowiadają za wszystkie długi spadkowe i to cały swoim majątkiem. Oznacza to, że jeśli długi spadkodawcy przekraczają wartość spadku – spadkobierca musi je spłacać.
Zmarły Stanisław Kowalski pozostawił po sobie nieliczne aktywa i bardzo pokaźne długi. Wartość przedmiotów spadku wyniosła 10.000 zł, pozostała część majątku była systematycznie przejmowana przez wierzycieli. Jego zadłużenie na dzień śmierci wyniosło 100.000 zł. Pozostawił dwóch synów – jedynych spadkobierców. Synowie przyjęli spadek wprost. Oznacza to dla nich, że muszą wspólnie spłacić wszystkie długi ich ojca – wierzyciele mogą domagać się spłaty całości od każdego z nich.
Zobacz: Wszystko o odrzuceniu spadku
2. Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza.
Pod tą „niefrasobliwą” nazwą, odnajdujemy bardzo istotne uprawnienie spadkobiercy. W sposób znaczący ogranicza ono jego odpowiedzialność za długi spadkowe.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza odpowiedzialność za długi spadkodawcy tylko do wysokości wartości spadku. Oznacza to że spadkobierca nie odda wierzycielom spadkodawcy więcej, niż otrzymał z tytułu dziedziczenia.
Zmarły Stanisław Kowalski pozostawił po sobie nieliczne aktywa i bardzo pokaźne długi. Wartość przedmiotów spadku wyniosła 10.000 zł, pozostała część majątku była systematycznie przejmowana przez wierzycieli. Jego zadłużenie na dzień śmierci wyniosło 100.000 zł. Pozostawił dwóch synów – jedynych spadkobierców Synowie przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Zważywszy na wartość przysporzenia – 10.000 zł – tylko do takiej wysokości odpowiadają przed wierzycielami swojego ojca.
Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza wiąże się z koniecznością wykonania przez komornika spisu i oszacowania przedmiotów wchodzących w skład spadku – co wiąże się z pewnymi kosztami.
Dobrodziejstwo inwentarza nie oznacza ograniczenia egzekucji tylko do przedmiotów wchodzących w skład spadku.
Np. w skład spadku wszedł samochód osobowy. Wierzyciele mogą domagać się spłaty w gotówce.
Termin złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku:
Termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku jest niestety uregulowany w sposób bardzo niejasny.
Kodeks cywilny w art. 1015 stanowi :
„Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania”
Oznacza to, że początek terminu może być różny w zależności od okoliczności.
• Dla spadkobiercy ustawowego, który wie, że nie istnieje testament – data śmierci spadkodawcy, lub data w której się o niej dowiedział
• Dla spadkobiercy testamentowego- data ogłoszenia testamentu – chyba, że wiedział o swoim powołaniu – wówczas data śmierci spadkodawcy
• Dla spadkobiercy ustawowego, po obaleniu, lub stwierdzeniu nieważności testamentu – dzień w którym się o tym dowiedział.
Skutki nie złożenia oświadczenia w terminie:
- Jeśli spadkobierca nie złożył oświadczenia w ww. terminie- uznaje się że przyjął spadek wprost.
- Jeśli jednak spadkobierca jest osobą prawną (np. fundacją) lub nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych – czyli
- Małoletni (dzieci)
- Osoby ubezwłasnowolnione (lub wobec których może być orzeczone ubezwłasnowolnienie)
- Lub jeśli choć jeden ze spadkodawców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza
- Uznaje się, że przy braku oświadczenia, przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Sposób złożenia oświadczenia:
Oświadczenie o przyjęciu spadku może być złożone:
- przed sądem w trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku:
- ustnie do protokołu
- pisemnie z podpisem notarialnie poświadczonym.
- przed notariuszem
Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku musi mieć formę pisemną z podpisem notarialnie poświadczonym.
UWAGA: Oświadczenia nie można odwołać - poza przypadkami działania w błędzie lub pod wpływem groźby.
Zobacz serwis: Spadki