Do spadku wchodzą wszystkie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego za wyjątkiem:
- praw i obowiązków zmarłego o charakterze niemajątkowym (np. nazwisko, pseudonim, wizerunek) lub ściśle związanych z jego osobą (np. prawo do żądania alimentów),
- niemajątkowych praw rodzinnych, wynikających z małżeństwa lub pokrewieństwa (np. prawo do żądania rozwodu),
- praw i obowiązków wynikających z dziedziny prawa karnego (np. obowiązek zapłaty grzywny wobec spadkodawcy), administracyjnego (np. zezwolenia administracyjne na prowadzenie określonej działalności), czy finansowego,
- praw, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami (np. służebność osobista czy prawo do renty przyznanej w razie uszkodzenia ciała).
Polecamy : Poradnik Gazety Prawnej 9/18 Firma w spadku – zarząd sukcesyjny
Do spadku należą zatem nie tylko prawa majątkowe, ale i obowiązki majątkowe spadkodawcy, czyli długi spadkowe, które spadkobiercy są zobowiązani zapłacić.
Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Z chwilą otwarcia spadku spadkobierca nabywa spadek, tzn. wstępuje w należące do spadku prawa i obowiązki.
Spadkobiercą nie może być osoba fizyczna, które nie żyje w chwili otwarcia spadku, za wyjątkiem dziecka poczętego pod warunkiem, że urodzi się żywe. Spadkobiercą nie może także być osoba prawna, która nie istnieje w chwili otwarcia spadku.
Powołanie spadkobiercy do spadku wynika z ustawy albo z testamentu.
Zobacz: Spadki
Przyjęcie lub odrzucenie spadku
Spadkobierca może spadek przyjąć albo odrzucić. Przyjęcie spadku może nastąpić bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe (przyjęcie proste) albo z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza).
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania, najczęściej jest to data uzyskania wiadomości o śmierci spadkodawcy. Brak oświadczenia spadkobiercy w tym terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.
Zobacz: Sprawy rodzinne
Odpowiedzialność za długi spadkowe
Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe z całego swego majątku. W razie prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.
Do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów.
Sądowe stwierdzenie nabycia praw do spadku i notarialne poświadczenie dziedziczenia
Postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia praw do spadku oraz notarialne poświadczenie dziedziczenia określają spadkobierców, którym spadek przypadł oraz wysokość ich udziałów w spadku i są jedynymi dowodami nabycia spadku po spadkodawcy, jakimi spadkobierca powinien legitymować się względem innych osób.
Notarialne poświadczenie nabycia praw do spadku
Notariusz może poświadczyć nabycie praw do spadku na zgodny wniosek wszystkich spadkobierców. Po zarejestrowaniu akt notarialny obejmujący poświadczenie nabycia praw do spadku wywołuje skutki takie, jak postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia praw do spadku.
Notariusz odmówi sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, jeśli:
- poweźmie wątpliwości co do osoby spadkobiercy lub wysokości udziałów w spadku,
- w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia praw do spadku,
- w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte i ogłoszone,
- wskutek braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy spadek przypada, jako spadkobiercy ustawowemu, gminie albo Skarbowi Państwa,
- spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem lub, nie posiadając żadnego obywatelstwa, nie zamieszkiwał w Polsce albo w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą.