W przypadku dziedziczenia przez osobę małoletnią (która nie ukończyła 18 roku życia) z mocy ustawy dziedziczy ona z dobrodziejstwem inwentarza. W sytuacji jednak kiedy chce przyjąć bez takiego ograniczenia lub go odrzucić, konieczne jest złożenie oświadczenia woli w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziała się o tytule powołania.
Prawidłowe odrzucenie spadku składa się z dwóch etapów.
I. Uzyskanie zgody sądu opiekuńczego na złożenie oświadczenia woli o odrzuceniu spadku.
II. Wystąpienie do sądu spadku, w którym składa oświadczenie o jego odrzuceniu w imieniu małoletniego.
Tego rodzaju oświadczenia składa przed Sądem przedstawiciel ustawowy którym jest najczęściej rodzic.
Polecamy: Spadek 2016
Przykład:
Małżeństwo ma 2 miesięczne dziecko. Umiera ojciec, spadek odrzuciła żona, spadek składa się wyłącznie z długów, matka chce złożyć oświadczenie w imieniu dziecka o odrzuceniu spadku.
Wcześniej zaledwie kilka lat temu, termin 6 miesięcy liczony był łącznie z prowadzonym postępowaniem o uzyskanie zgody na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego przez przedstawiciela ustawowego. Często się zdarzało, że w trakcie toczącego się postępowania przed Sądem opiekuńczym termin 6 miesięcy upływał. Powyższe termin nie podlegał przywróceniu, w efekcie z przyczyn faktycznych i nie zawinionych przez stronę nie było możliwe złożenie niniejszego oświadczenia. W konsekwencji instytucja prawna- przyjęcia bądź odrzucenia spadku przez małoletniego oznaczała fikcję prawną.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Przykład:
Mąż zmarł 1 stycznia 2000 r. Żona wystąpiła do Sądu opiekuńczego 15 stycznia o wyrażenie zgody na zrzeczenie się dziedziczenia w imieniu małoletniego. Postępowanie zakończyło się 22 lipca 2000 r.
Obecnie sądy mniej rygorystycznie rozumieją upływ 6 miesięcznego terminu. Aktualna linia orzecznicza traktuje etap uzyskania zgody przed sądem opiekuńczym na zrzeczenie się dziedziczenia jako powodujące zawieszenie terminu przedawnienia. Oznacza to, że w tym czasie termin nie biegnie. Z momentem uprawomocnienia się orzeczenia podlega on dalszemu biegowi, ale od momentu, w którym uległ zawieszeniu.
Przykład:
Mąż zmarł 1 stycznia 2000 r. Żona wystąpiła do Sądu opiekuńczego 15 stycznia o wyrażenie zgody na zrzeczenie się dziedziczenia w imieniu małoletniego. Postępowanie zakończyło się 22 lipca 2000 r. Pomiędzy złożeniem wniosku, a śmiercią męża upłynęło 14 dni. Okres toczącego się postępowania powoduje zawieszenie biegu przedawnienia. Od momentu uprawomocnienia się orzeczenia Sądu opiekuńczego matce pozostało jeszcze 5 i pół miesiąca na złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Należy jeszcze raz podkreślić, że powyższy termin 6 miesięcy nie podlega przywróceniu. Wynika to z faktu, że ma charakter terminu zawitego, po którego upływie uprawnienie wygasa. Koniecznym jest wspomnieć od kiedy podlega on liczeniu a mianowicie od momentu dowiedzenia się o tytule do powołania. Powyższa świadomość nie zawsze oznacza śmierć spadkodawcy.
Kiedy oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jest nieważne?
Przykład:
- Ojciec umiera i nie sporządził testamentu. Miał córkę ze związku pozamałżeńskiego z którą nigdy nie utrzymywał kontaktów. Córka dowiaduje się o śmierci ojca z wezwań wierzycieli żądających spłaty długów ojca. W orzecznictwie uznaje się właśnie ten moment od którego liczony jest termin 6 miesięcy.
- Ojciec umiera, spadek składający się z długów dziedziczą z mocy ustawy syn, żona i rodzice którzy następnie przed sądem odrzucili spadek. Na pogrzebie był między innymi brat zmarłego. Termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku rozpoczął biec od momentu odrzucenia spadku przez rodziców.
Brat nie złożył oświadczenia był przekonany, że nie jest powołany do spadku. W orzecznictwie przyjmuje się, że pomimo, że przyszły spadkobierca był na pogrzebie, czyli wiedział o śmierci,to termin 6 miesięcy rozpoczął biegu ponieważ jeżeli należał do 3 lub dalszej grupy spadkowej mógł zasadnie przypuszczać, że nie dziedziczy.
W przypadku wystąpienia wątpliwości, bądź problemów prawnych w bardziej złożonych sytuacjach faktycznych prosimy o skontaktowanie się z naszą kancelarią chętnie udzielimy odpowiedzi.
Katarzyna Kujawska, Aplikant radcowski