Jako prawowici spadkobiercy nie jesteśmy pozbawieni ochrony prawnej. Z pomocą przychodzi art. 1029 Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). Powołując się na niego, możemy żądać wydania spadku, który przeszedł w posiadanie osoby nieuprawnionej, uznającej się za spadkobiercę. To samo dotyczy poszczególnych rzeczy, które niesłusznie jej przypadły. Aby wystąpić z takim żądaniem, musimy mieć słuszny tytuł powołania do spadku, wynikający z ustawy albo testamentu. W pozwie przeciwko rzekomemu spadkobiercy należy szczegółowo określić oraz udowodnić, co wchodziło w skład spadku: jakie rzeczy i prawa przysługiwały spadkodawcy w chwili śmierci.
Przykładowe sytuacje, w których możemy skorzystać z art. 1029 k.c.:
- brat zmarłego na mocy dziedziczenia ustawowego objął spadek, nie wiedząc o istnieniu np. nieślubnego dziecka spadkodawcy;
- istnienie testamentu zostało zatajone i doszło do dziedziczenia ustawowego;
- testament okazał się nieważny, a na mocy dziedziczenia ustawowego inne osoby są uprawnione do objęcia spadku;
- osoba, która odziedziczyła spadek, została uznana za niegodną dziedziczenia;
- współspadkobierca uważa, iż spadek został nierówno podzielony i rości sobie większą część spadku;
- osoba, która przez sąd została niesłusznie uznana za zmarłą (np. w sytuacji zaginięcia), może żądać wydania przypadającej jej części spadku.
Kto jest uprawniony do roszczenia z art 1029 k.c. ?
- każdy spadkobierca,
- następca prawny spadkobiercy,
- nabywca spadku,
- wykonawca testamentu.
Należy pamiętać, iż od rzekomego spadkobiercy możemy żądać nie tylko wydania należnej nam rzeczy. Dodatkowo przysługuje nam prawo do żądania:
- wynagrodzenia za korzystanie z przedmiotów należących do spadku,
- zwrotu pożytków lub zapłaty ich wartości (pożytkami są dochody, które przynosi rzecz – np. owoce z drzewa),
- naprawienia szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty poszczególnych przedmiotów.
Prawo chroni również interesy rzekomego spadkobiercy. Jest on uprawniony do ubiegania się o zwrot wartości nakładów, jakie poczynił na rzecz, np. naprawił przeciekający dach w budynku.
Rozliczenia między spadkobiercą a władającym spadkiem
Korzystanie z przedmiotów przez osobę nieuprawnioną wiąże się z koniecznością uregulowania kwestii rozliczeń z tego tytułu. W tym przypadku zastosowanie mają przepisy dotyczące rozliczeń pomiędzy właścicielem a samoistnym posiadaczem.
Przedawnienie
Roszczenie z art. 1029 przedawnia się z upływem 10 lat. Bieg tego terminu rozpoczyna się z dniem otwarcia spadku (śmierć spadkodawcy). Warto pamiętać, iż upływ tego terminu nie pozbawia nas możliwości dochodzenia swoich praw z innych tytułów prawnych.
Zobacz serwis: Postępowanie spadkowe