Rozbieżne postanowienia spadkowe uniemożliwiają spadkobiercom podjęcie działań takich jak podział majątku czy sprzedaż. Jakie zmiany proponuje resort sprawiedliwości?
Dwa postanowienia spadkowe po tej samej osobie
Problem rozbieżnych postanowień sadów o nabyciu spadku po tej samej osobie sygnalizował Rzecznik Praw Obywatelskich. Zagadnienie to było wskazywane w szeregu wystąpień kierowanych do Ministra Sprawiedliwości.
Jak wskazuje Marcin Wiącek tylko w 2023 roku do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęło 18 wniosków z prośbą o interwencję w indywidualnych sprawach obywateli w sytuacji funkcjonowania w obrocie prawnym dwóch prawomocnych postanowień spadkowych stwierdzających nabycie spadku po tej samej osobie. Rozbieżne postanowienia uniemożliwiają spadkobiercom podjęcie działań takich jak wpis w księdze wieczystej, podział majątku czy sprzedaż.
RPO przypomina, że w aktualnym stanie prawnym są dwa środki prawne służące do eliminacji „podwójnych postanowień spadkowych”. „Jednak ani skarga o wznowienie postępowania ani skarga nadzwyczajna nie zostały przewidziane dla rozwiązywania problemów o charakterze systemowym, a niewątpliwie z takim mamy do czynienia w omawianym zakresie” – czytamy w piśmie z 6 marca 2024 r.
MS zapowiada zmiany
W odpowiedzi na pismo rzecznika Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, podsekretarz stanu w MS poinformowała o opracowaniu przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości opinii w przedmiocie przyczyn wydawania przez sądy kolejnych postanowień stwierdzających nabycie spadku po tym samym spadkodawcy. Na podstawie jej wniosków Ministerstwo Sprawiedliwości podjęło prace legislacyjne zmierzające do wyeliminowania sygnalizowanego problemu. W Departamencie Legislacyjnym Prawa Cywilnego opracowany został projekt zmiany ustawy – Kodeks postępowania cywilnego. Przewiduje on wprowadzenie do k.p.c. przepisu art. 6692, zgodnie z treścią którego sąd, który orzekał jako sąd pierwszej instancji w postępowaniu, w którym wydano kolejne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po tym samym spadkodawcy, będzie mógł je uchylić - także z urzędu - na posiedzeniu niejawnym. „Sąd badał będzie jedynie fakt wydania kolejnego prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku co do tego samego spadku. Uczestnikami takiego postępowania mają być uczestnicy postępowania, w którym zapadło prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w przedmiocie uchylenia którego toczy się postępowanie. Postanowienie w przedmiocie uchylenia postanowienia będzie zaskarżalne zażaleniem” – czytamy w odpowiedzi ministerstwa z 5 kwietnia 2024 r.
Projekt o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego na posiedzeniu Zespołu do spraw Programowania Prac Rządu w dniu 22 marca 2024 r. uzyskał wpis do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pod numerem UD30. Zostanie on skierowany do uzgodnień wewnątrzresortowych, a następnie uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych i opiniowania.