Przyjęcie spadku pozwala spadkobiercy nie tylko zdecydować, że chce dziedziczyć, ale także – w jakim zakresie będzie odpowiadał za długi spadkowe. Czy zawsze spadkobierca musi spłacać odziedziczone długi? Jak można ograniczyć odpowiedzialność za długi spadkowe?
- Co może zrobić spadkobierca
- Czy można przyjąć spadek częściowo
- Co to jest przyjęcie proste spadku
- Co to jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
- Kiedy można przyjąć lub odrzucić spadku
- Gdzie można przyjąć albo odrzucić spadek
- Co powinno zawierać oświadczenie o przyjęciu spadku
- Czy można przyjąć spadek warunkowo
Spadkobiercy nabywają spadek z chwilą otwarcia spadku, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Nie jest to jednak nabycie definitywne, ponieważ zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego spadkobierca może spadek odrzucić. Jeśli natomiast spadek przyjmie, może zdecydować, w jakim zakresie będzie odpowiadał za długi spadkowe.
Co może zrobić spadkobierca
Spadkobierca ma do wyboru trzy możliwości. Może:
- przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), albo
- przyjąć spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), albo
- spadek odrzucić, wyłączając tym samym samego siebie od dziedziczenia oraz od odpowiedzialności za długi.
Tu zajmiemy się przyjęciem spadku i jego rodzajami.
Czy można przyjąć spadek częściowo
Spadkobierca nie może spadku częściowo przyjąć, a częściowo odrzucić. Od tej reguły Kodeks cywilny dopuszcza trzy wyjątki:
- udział z tytułu podstawienia spadkobierca może przyjąć lub odrzucić, niezależnie od przyjęcia lub odrzucenia udziału spadkowego, który przypadł mu z powołania do spadku – ustawowego lub testamentowego,
- udział z tytułu przyrostu spadkodawca może odrzucić, a przyjąć udział przypadający mu jako spadkobiercy powołanemu (ale nie odwrotnie),
- jeżeli spadkobierca jest powołany do spadku zarówno z ustawy, jak i z testamentu, może spadek odrzucić jako spadkobierca testamentowy, a przyjąć jako spadkobierca ustawowy.
Co to jest przyrost
Przyrost polega na tym, że jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce (odrzucił spadek) lub nie może być (np. nie dożył otwarcia spadku) spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział, w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów.
Co to jest podstawienie
Podstawienie polega na tym, że spadkodawca może powołać spadkobiercę testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą.
Co to jest przyjęcie proste spadku
W razie prostego przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia. Odpowiada więc zarówno odziedziczonym majątkiem spadkowym, jak i majątkiem zgromadzonym przez niego do chwili otwarcia spadku.
Wyjątkiem jest odpowiedzialność za zapisy zwykłe i polecenia, oraz za zachowki. Odpowiedzialność spadkobiercy z tytułu zapisów zwykłych i poleceń ogranicza się do wartości stanu czynnego spadku. Jeżeli natomiast spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek
Co to jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku.
Kiedy można przyjąć lub odrzucić spadku
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Jeżeli przed upływem terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku spadkobierca zmarł nie złożywszy takiego oświadczenia, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone przez jego spadkobierców. Termin do złożenia tego oświadczenia nie może się skończyć wcześniej aniżeli termin do złożenia oświadczenia co do spadku po zmarłym spadkobiercy.
Rozwiąż nasz quiz i sprawdź, co wiesz o testamentach!
ShutterStock
Gdzie można przyjąć albo odrzucić spadek
Oświadczenie o przyjęciu albo odrzuceniu spadku może być złożone:
- przed notariuszem,
- w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie, lub
- w sądzie spadku w toku postępowania o stwierdzenie praw do spadku.
Co to jest sąd spadku
Do czynności w postępowaniu spadkowym, które należą do zakresu działania sądów, wyłącznie właściwy jest sąd spadku, którym jest:
- sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, albo
- sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część – jeżeli miejsca zwykłego pobytu w Polsce spadkodawcy nie da się ustalić, albo
- sąd rejonowy dla m.st. Warszawy – w braku powyższych podstaw.
Sprawa o stwierdzenie nabycia spadku należy do postępowania nieprocesowego. Rozpoznaje ją sąd rejonowy.
Przed notariuszem można złożyć oświadczenie o przyjęciu albo o odrzuceniu spadku:
- jako odrębne oświadczenie w formie aktu notarialnego,
- jako oświadczenie złożone do protokołu dziedziczenia.
Jeżeli od dnia otwarcia spadku nie upłynęło 6 miesięcy, w protokole dziedziczenia należy zamieścić oświadczenia spadkobierców o przyjęciu albo o odrzuceniu spadku, chyba że oświadczenia tej treści zostały już przez spadkobierców uprzednio złożone. W takim przypadku należy zamieścić wzmiankę o dacie, miejscu i treści złożonych przez poszczególnych spadkobierców oświadczeń. Przepisy te stosuje się także do oświadczeń osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne.
Co powinno zawierać oświadczenie o przyjęciu spadku
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku powinno zawierać:
- imię i nazwisko spadkodawcy, datę i miejsce jego śmierci oraz miejsce jego ostatniego zamieszkania;
- tytuł powołania do spadku;
- treść złożonego oświadczenia.
Oświadczenie powinno również zawierać wymienienie wszelkich wiadomych składającemu oświadczenie osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych, jak również wszelkich testamentów, chociażby składający oświadczenie uważał je za nieważne, oraz danych dotyczących treści i miejsca przechowania testamentów.
Przy oświadczeniu należy złożyć wypis aktu zgonu spadkodawcy albo prawomocne orzeczenie sądowe o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu, jeżeli dowody te nie zostały już poprzednio złożone.
Czy można przyjąć spadek warunkowo
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne.
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
Jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:
- uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;
- spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.
Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.
U notariusza
Maksymalna stawka taksy notarialnej wynosi za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku – 50 złotych.
W sądzie
Od wniosku o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku pobiera się opłatę stałą w kwocie 100 złotych.