Czy wniosek składa się w określonym sądzie
Po śmierci ojca chcemy uregulować sprawy spadkowe. W tej miejscowości, w której zmarł ojciec, mieszkała tylko jedna córka. Natomiast pozostałe dzieci mieszkają w innych miastach. Żona ojca już nie żyje. Kto powinien złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku? Czy wniosek trzeba złożyć w sądzie w tym mieście, w którym zmarł ojciec?
Tak
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku trzeba złożyć w tzw. sądzie spadku, czyli właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Zasada ta obowiązuje nawet wówczas, gdy w tym mieście mieszka tylko jeden ze spadkobierców, zaś pozostali mieszkają w innych miastach.
Wniosek może złożyć każdy ze spadkobierców lub inna osoba, która miałaby w tym interes, np. wierzyciel spadkodawcy, uprawnieni do zachowku, zapisobiorcy lub wierzyciel spadkobiercy.
Spadkobierca, który złoży wniosek, będzie występował w sprawie w charakterze wnioskodawcy. Natomiast pozostali spadkobiercy będą uczestnikami postępowania. Uczestnikami postępowania powinny być zarówno osoby, które wchodzą w rachubę jako spadkobiercy ustawowi, jak i testamentowi.
Spadkobiercy sami więc decydują o tym, kto z nich wystąpi w sprawie w charakterze wnioskodawcy, a kto jako uczestnik postępowania.
Podstawa prawna
• Art. 1025 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Czy konieczne jest zapewnienie spadkowe
W sądzie toczy się sprawa o stwierdzenie praw do spadku po moim ojcu. Sąd domaga się, abym złożyła zapewnienie do protokołu o tym, że oprócz wskazanych we wniosku spadkobierców nie ma innych osób mających prawo do dziedziczenia po zmarłym. O jakie osoby chodzi sądowi? Czy złożenie takiego zapewnienia spadkowego jest konieczne?
Tak
Sąd spadku może domagać się złożenia zapewnienia przez zgłaszającego się spadkobiercę, które stanowić będzie dowód w sprawie na to, że nie ma innych spadkobierców.
Takie zapewnienie może złożyć wnioskodawca albo uczestnik postępowania. Oświadczenie dotyczy wszystkiego, co jest tej osobie wiadome o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia bądź dziedziczyłyby razem z nim. Na przykład razem z dziećmi spadkodawcy pochodzącymi ze związku małżeńskiego (czyli tzw. dziećmi ślubnymi) do spadku mogłyby zostać powołane również dzieci urodzone w związkach pozamałżeńskich, wówczas gdy ojcostwo zmarłego zostało ustalone. W zapewnieniu należy wyjaśnić, czy spadkodawca pozostawił lub niepozostawił małżonka oraz dzieci lub ich potomków. Gdyby nie pozostawił zstępnych, wówczas zapewnienie powinno wyjaśniać, czy pozostało przy życiu rodzeństwo albo dzieci rodzeństwa oraz rodzice spadkodawcy. Podaje się też imiona, nazwiska, daty urodzenia oraz adresy tych osób, jeżeli te dane składający zapewnienie zna. Musi też dokładnie określić stopień pokrewieństwa oraz wskazać, kto ze spadkobierców pozostałych po śmierci spadkodawcy już zmarł. Należy też wyjaśnić, czy zmarł bezpotomnie, czy pozostawił spadkobierców.
W zapewnieniu należy też złożyć oświadczenie co do testamentu spadkodawcy: czy został sporządzony, gdzie się znajduje i czy nie był zmieniany lub odwoływany.
Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów SN z 9 czerwca 1949 r., C.Prez. 230/49, opublikowanym OSN z 1949 r. nr 2-3, poz. 31.
Zapewnienia spadkowego nie można złożyć przez pełnomocnika. Nie można również złożyć go w piśmie procesowym.
Podstawa prawna
• Art. 671 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Czy do wniosku muszę dołączyć załączniki
Czy składając wniosek o stwierdzenie nabycia spadku muszę do niego dołączyć dokumenty potwierdzające prawo do dziedziczenia?
Tak
Wraz z wnioskiem składa się odpisy skrócone aktów stanu cywilnego oraz testament, jeżeli spadkodawca go pozostawił. Przede wszystkim należy złożyć skrócony odpis aktu zgonu, aby w ten sposób udokumentować fakt, że spadkodawca już nie żyje. Z aktu zgonu wynika też, czy zmarły był wdowcem (wdową), osobą rozwiedzioną bądź panną albo kawalerem. Informacja ta jest istotna, ponieważ dotyczy potwierdzenia uprawnień do dziedziczenia z ustawy ewentualnego małżonka zmarłego.
Dołącza się akty urodzenia dzieci, które są spadkobiercami. Gdyby córka zmieniła nazwisko wychodząc za mąż, potrzebny będzie akt ślubu.
Odpisy aktów stanu cywilnego nie mogą zostać zastąpione dokumentami stwierdzającymi tożsamość, np. dowodem osobistym, paszportem, tymczasowym dowodem osobistym ani tzw. zgodnym oświadczeniem uczestników. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 14 kwietnia 1959 r. w sprawie sygn. akt I CR 109/59, opublikowanym w OSN z 1960 r. nr II, poz. 53.
Do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku dołącza się też odpisy wniosku oraz załączników. Oryginał wniosku z załącznikami zatrzymuje sąd, natomiast pozostałe komplety dokumentów zawierające odpis wniosku i odpisy załączników przekazywane są każdemu uczestnikowi postępowania.
Jeżeli spadkodawca pozostawił testament, to należy złożyć go w sądzie, a sąd dokona wówczas jego otwarcia i ogłoszenia.
Podstawa prawna
• Art. 670 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Czy niezbędny jest oryginał testamentu
Czy w sądzie w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku muszę złożyć oryginał testamentu?
Tak
W postępowaniu sądowym zmierzającym do ujawnienia, złożenia, otwarcia oraz ogłoszenia testamentu sąd wymaga złożenia oryginału testamentu. Posługiwanie się odpisem testamentu nie jest wystarczające. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z 26 kwietnia 1988 r. w sprawie sygn. akt III CRN 104/88, niepublikowanym.
Gdyby testament zaginął albo został zniszczony, wówczas sąd spadku jego treść oraz fakt, że był sporządzony w przepisanej formie, ustala na podstawie wszelkich środków dowodowych. Robi to w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku albo w postępowaniu o uchylenie lub o zmianę stwierdzenia nabycia spadku. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z 29 maja 1987 r. w sprawie sygn. akt III CZP 25/87, opublikowanej w OSNCP z 1988 r. nr 9, poz. 117.
Podstawa prawna
• Art. 670 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Czy trzeba czekać sześć miesięcy
Zmarł ojciec i pozostawił mieszkanie własnościowe. Chcemy je szybko sprzedać i podzielić pieniądze między spadkobierców. Mamy już nawet nabywcę. Czy zawsze trzeba czekać sześć miesięcy od śmierci spadkodawcy, aby złożyć wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku?
Nie
Stwierdzenie spadku może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, pod warunkiem że wszyscy znani spadkobiercy złożą oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Takie oświadczenie można złożyć przed sądem spadku albo u notariusza. Złożone u notariusza należy przedłożyć w sądzie spadku.
Natomiast po upływie sześciu miesięcy można wnosić do sądu o stwierdzenie nabycia spadku bez potrzeby składania takich oświadczeń.
Podstawa prawna
• Art. 1026 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Czy prawo do spadku przedawnia się
Moja rodzina ma szansę odzyskać kamienicę, której właścicielem była babcia. Okazało się, że po jej śmierci nie zostało przeprowadzone postępowanie spadkowe. Babcia nie żyje już 40 lat. Od 10 lat nie żyje również jeden z jej synów. Czy po tak długim okresie straciłam już możliwość przeprowadzenia postępowania spadkowego, by ustalić prawa do kamienicy?
Nie
Wnuczka może być wnioskodawcą i złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po babci oraz jej synu. Mimo że babcia zmarła przed 40 laty, a jej syn nie żyje od 10 lat, to żądanie stwierdzenia nabycia spadku nie przedawniło się. Takie żądanie nigdy nie przedawnia się. Nie jest to roszczenie o charakterze materialnoprawnym i dlatego nie mają do niego zastosowania przepisy o przedawnieniu roszczeń. Dlatego wniosek w tej sprawie może zostać złożony w każdym czasie. Prawo do złożenia wniosku w żadnych okolicznościach również nie wygasa.
Nabycie spadku po zmarłym synu babci uzależnione jest od wcześniejszego nabycia spadku po jego matce. Dlatego osoba zainteresowana nabyciem przez niego spadku musi złożyć wniosek w tej sprawie.
Podstawa prawna
• Art. 1025 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).
Czy testament trzeba złożyć w sądzie
Dowiedziałam się, że po śmierci mojego wujka jego najbliższa rodzina wszczęła postępowanie spadkowe, nie odczekała nawet pół roku, złożyła oświadczenia o przyjęciu spadku i teraz chce dziedziczyć po nim z mocy ustawy. Sąd nie wydał jeszcze postanowienia o stwierdzeniu praw do spadku. Mam testament wujka, w którym zapisuje mi cały majątek. Czy mogę go złożyć w sądzie?
Tak
Osoba, u której znajduje się testament powinna go złożyć w sądzie spadku. Natomiast od 2 października 2008 r będzie go mogła złożyć również u notariusza. Po śmierci spadkodawcy sąd otwiera i ogłasza testament, natomiast po 2 października 2008 r. będzie mógł to zrobić również notariusz.
Podstawa prawna
• Art. 646 i 649 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Małgorzata Piasecka-Sobkiewicz