W jakiej formie złożyć należy oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku?
Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, tj. co do zasady z chwilą śmierci spadkodawcy. Zgodnie z art. 1012 kodeksu cywilnego spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić. Oświadczenie jest czynnością prawną jednostronną, niemającą konkretnego adresata, dokonywaną przez spadkobiercę ustawowego lub testamentowego.
Forma i termin złożenia oświadczenia woli
Ważność oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku determinują dwa wymagania: termin – sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania oraz od zachowania przewidzianej formy. Brak jakiegokolwiek oświadczenia spadkobiercy (o prostym przyjęciu spadku lub z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku) w terminie sześciu miesięcznym jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. W przypadku odrzucenia spadku, spadkobierca traktowany jest jakby nie dożył śmierci spadkodawcy. W tej sytuacji konieczność złożenia oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku przechodzi na kolejne osoby uprawnione do dziedziczenia.
Polecamy: Darowizny, testamenty, spadki (PDF)
Przed wejściem w życie nowelizacji kodeksu cywilnego wprowadzonej ustawą z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.539), tj. przed 18 października 2015 r. brak złożenia oświadczenia powodował proste przyjęcie spadku (z wyłączeniem osób nie mających pełnej zdolności do czynności prawnych oraz osób, co do których istniały podstawy do ubezwłasnowolnienia). Jednakże nowe, korzystniejsze przepisy stosuje się jedynie w przypadku spadków po osobach zmarłych po 18 października 2015 r. (czyli po dniu wejścia w życie nowelizacji).
Zgodnie z treścią art. 1018 § 3 kodeksu cywilnego, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Obie formy złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku są równorzędne pod względem skutków prawnych. Oświadczenie takie winno może być złożone osobiście lub przez pełnomocnika przy czym pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Treść oświadczenia woli
Zgodnie z treścią art. 641 § 1 - 4 kodeksu postępowania cywilnego, w oświadczeniu o przyjęciu lub odrzuceniu spadku winno znaleźć się imię i nazwisko spadkodawcy, data i miejsce jego śmierci, miejsce jego ostatniego zamieszkania, tytuł powołania do spadku, treść złożonego oświadczenia, a nadto wymienienie wszelkich wiadomych składającemu oświadczenie osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych, wskazanie wszelkich testamentów, chociażby składający oświadczenie uważał je za nieważne, a także danych dotyczących treści i miejsca przechowywania testamentów.
Do oświadczenia należy złożyć odpis aktu zgonu, lub prawomocne orzeczenie o uznaniu za zmarłego, lub stwierdzenie zgonu. Jeśli oświadczenie zostało złożone ustnie z oświadczenia sporządza się protokół.
Polecamy serwis: Spadki