Stosowne oświadczenie trzeba złożyć w terminie 6 miesięcy od dowiedzenia się o tytule swego powołania tzn. od dnia kiedy dowiedzieliśmy się o śmierci spadkodawcy lub o tym, że zostaliśmy wymienieni w testamencie pozostawionym przez tego zmarłego.
Nie zawsze wiadomo, czy w skład spadku wchodzą tylko aktywa, czasem są to również pasywa. Kiedy upłynie wspomniane 6 miesięcy i żadnego oświadczenia nie złożymy, to dziedziczymy spadek wprost, co oznacza, że jeśli spadkodawca pozostawił długi będziemy je spłacać ze swojego majątku.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku powoduje, że jesteśmy traktowani tak, jakbyśmy nie dożyli otwarcia spadku, a wówczas w nasze miejsce wchodzą nasi zstępni. Jest to niekiedy „prezent” mało korzystny dla naszych dzieci czy wnuków.
Jeśli mamy na uwadze dobro naszych zstępnych lub innych krewnych (bo jeśli odrzucimy spadek to będzie ustalany od nowa krąg spadkobierców, z wyłączeniem naszej osoby), to najlepiej przyjąć jest spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że długi spadkodawcy płacimy tylko do wysokości aktywów spadku. Oczywiście jest to mało komfortowa sytuacja, bo musimy wystąpić o sporządzenie spisu inwentarza, aby wykazać później wierzycielom masy spadkowej, jakie były aktywa spadku.
Musimy dbać o też o to, by nie spłacać jednych wierzycielowi korzystniej, z pokrzywdzeniem innych. Jeśli co do całości masy spadkowej prowadzona jest egzekucja komornicza, ten obowiązek nas już nie obciąża, bo wtedy nie mamy wpływu na to, jaki będzie plan podziału. Możemy najwyżej wskazywać kolejnym zgłaszającym się wierzycielom na możliwość przyłączenia się do prowadzonej egzekucji.
Czasem coś z tej masy spadkowej pozostanie po spłacie długów. Wtedy nadwyżka pozostanie dla nas.
Zobacz również: Dobrodziejstwo inwentarza i jego spis
Odrzucenie spadku
Jeśli długów jest tak wiele, ze nie ma szans na to, by po spłacie długów coś pozostało, a my nie chcemy zajmować się regulowaniem długów z tej masy, najkorzystniej jest odrzucić spadek. Ale w tej sytuacji, aby ochronić naszych zstępnych, a również innych krewnych (w przypadku ustalania nowego kręgu dziedziców ustawowych) od odziedziczenia zadłużonego spadku, należy zadbać o to, aby oni również złożyli oświadczenia w przedmiocie odrzucenia spadku, w zakreślonym ustawowym terminie.
Jeśli zdarzy się tak, że dziedzic zadłużonego spadku umrze i nie zdąży złożyć przed ustawowym terminem 6 m-cy stosownego oświadczenia, to oświadczenie to może być złożone przez spadkobierców zmarłego dziedzica, w terminie 6 m-cy obowiązującym dla nich.
Małoletni zawsze z dobrodziejstwem inwentarza
Podkreślenia wymaga, że małoletni nabywają zawsze spadek z dobrodziejstwem inwentarza i nie muszą w tym celu składać żadnego oświadczenia. Ponadto zasada jest taka, że jeśli chociaż jeden ze spadkobierców nabył spadek z dobrodziejstwem inwentarza to pozostali są traktowani tak samo, czyli nabywają spadek z dobrodziejstwem inwentarza, nawet jeśli nie składali oświadczenia w tym zakresie.
Można jeszcze ustrzec się długów spadkowych, zawierając z przyszłym spadkodawcą umowę za jego życia w przedmiocie zrzeczenia się dziedziczenia, ale te umowy zwykle są zawierane w zupełnie innym celu.
Zobacz również serwis: Postępowanie spadkowe