Podjęcie postępowania następuje również z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, tzn. gdy zgłoszą się w sprawie lub zostaną wskazani następcy prawni zmarłego albo z chwilą ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku (art. 180 §1 pkt.1 kpc).
Po osobie zmarłej rzadko pozostaje w kręgu spadkobierców tylko jedna osoba. Często jest to wiele osób, stąd określenie w przepisie – następcy prawni zmarłego.
Konieczność ustanowienia kuratora spadku zajdzie wówczas, gdy w ciągu roku od dnia postanowienia o zawieszeniu postępowania nie zgłoszą się lub nie zostaną wskazani następcy prawni zmarłej strony.
Jeśli następcy prawni są znani, to stronie przeciwnej w postępowaniu cywilnym łatwo jest wskazać ich sądowi. Jeśli następcy prawni są żywotnie zainteresowani toczącym się postępowaniem, to najczęściej sami się zgłaszają.
Zobacz również: Śmierć strony toczącego się procesu
Jeśli natomiast następcy prawni zmarłej strony nie są znani, to dla dalszego biegu postępowania konieczne jest, aby - albo strona zainteresowana zgłosiła wniosek do sądu o ustanowienie kuratora spadku, albo zrobi to sąd z urzędu. Ustanowienie kuratora spadku następuje w oddzielnym postępowaniu.
Od czasu, gdy przepisy kodeksu postępowania cywilnego nakładają na strony obowiązek szczególnej aktywności, rzadko sąd działa z urzędu, także raczej nie należy liczyć na to, że sąd uczyni za stronę to, co strona powinna zrobić sama.
Kurator spadku działa w postępowaniu na prawach strony, inaczej mówiąc reprezentuje interesy zmarłej strony, dla której nie ustalono następców prawnych.
Postępowanie zawieszone z powodu śmierci strony zostanie umorzone, jeśli sąd stwierdzi, że zmarła strona nie pozostawiła po sobie następców, a uczyni to na pewno po upływie roku od wydania postanowienia o zawieszeniu. Umorzenie nastąpi również po upływie 5 lat od daty zawieszenia postępowania z powodu śmierci strony.
Brak aktywności stron wskazuje na ogół na to, że wszczęte postępowanie jest zbędne, że nikt nie jest nim zainteresowany, dlatego przewidziano przepisy o umorzeniu postępowania.
Tu trzeba zaznaczyć, że umorzenie zawieszonego postępowania wywołuje określone skutki na przyszłość. I tak: umorzenie postępowania zawieszonego w I instancji powoduje, że wytoczony pozew/wniosek nie wywołuje żadnych skutków, ale nie pozbawia strony do wytoczenia takiego samego powództwa/wniosku w przyszłości, natomiast umorzenie zawieszonego postępowania w II instancji powoduje uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, np. postanowienia o dziale spadku.
Dlatego na ogół warto jest dążyć do wskazania następców prawnych zmarłej strony, aby wszczęte postępowanie mogło dalej się toczyć.
Zobacz serwis: Postępowanie spadkowe