Gdy spadkobierca dziedziczy majątek z długami, to może być odpowiedzialny za spłatę tych zobowiązań, włącznie z naliczonymi odsetkami wymagalnymi na dzień otwarcia spadku. Polskie prawo spadkowe przewiduje jednak pewne ograniczenia odnośnie odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe. Jakie?
Przepisy o odsetkach za długi spadkowe
W polskim prawie, zgodnie z Kodeksem cywilnym, spadkobiercy dziedziczą zarówno aktywa, jak i zobowiązania spadkodawcy. Oznacza to, że w przypadku, gdy spadkobiercy dziedziczą majątek z długami, mogą być odpowiedzialni za spłatę tych zobowiązań, włącznie z naliczonymi odsetkami wymagalnymi na dzień otwarcia spadku (zgonu spadkodawcy). Jednak warto pamiętać, że polskie prawo spadkowe przewiduje pewne ograniczenia odnośnie odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe. Odpowiedzialność spadkobierców co do zasady jest ograniczona do wartości spadku, na którą przyjęli spadek. Innymi słowy, spadkobiercy nie ponoszą odpowiedzialności za długi spadkowe poza wartość spadku, który przyjęli (dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza).
Odpowiedzialność spadkobierców do chwili przyjęcia spadku
W myśl art. 1030 zd. 1 kc do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku, natomiast złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku lub też definitywne nabycie spadku na skutek upływu terminu do złożenia oświadczenia (art. 1015 kc) zmienia zasady odpowiedzialności za długi. Od tej bowiem chwili spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe z całego swojego majątku. Spadek jako odrębna masa majątkowa przestaje bowiem istnieć i staje się on składnikiem majątku spadkobiercy. Spadkobierca wprawdzie ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem za długi spadkowe, ale na zakres tej odpowiedzialności ma wpływ sposób przyjęcia spadku. Spadkobierca może bowiem przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza i wówczas odpowiadać za długi spadkowe do wartości spadku lub przyjąć spadek wprost. W tym drugim przypadku spadkobierca odpowiada za długi spadkowe bez ograniczeń.
Odpowiedzialność za odsetki karne
Niekiedy zdarza się, że spadkodawca posiadał zobowiązania, np. z tytułu pożyczki, przy udzielaniu której zastrzeżono odsetki karne. Czy w takiej sytuacji spadkobiercy zobowiązani są do uiszczenia na rzecz wierzyciela spadkodawcy tych odsetek? Otóż nie. Odpowiedzialność spadkobiercy wynika z ustawy. Nie łączy go z wierzycielem spadkodawcy żadna umowa. Tym samym spadkobierca odpowiada wyłącznie za długi spadkowe. Spadkobierca nie wstępuje w miejsce zmarłego pożyczkobiorcy do umowy. Nie można zatem w stosunku do niego zastosować niekorzystnych zastrzeżeń o odsetkach karnych. Z chwilą bowiem śmierci pożyczkobiorcy umowa łącząca go z wierzycielem wygasa. Tym samym nie ma podstaw do naliczania przez wierzyciela ani odsetek umownych ani odsetek karnych po dacie śmierci spadkodawcy skoro umowa wygasła. Długiem spadkowym są zobowiązania obciążające spadkodawcę na dzień jego śmierci (art. 924 k.c. ). Takie pasywa spadku z chwilą otwarcia spadku dziedziczą spadkobiercy.
Odsetki od długów spadkowych
Powyższe nie oznacza jednak, że od długów spadkowych wierzyciel nie może żądać odsetek ustawowych za opóźnienie. Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. odsetki należą się wierzycielowi od chwili gdy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem wymagalnego świadczenia pieniężnego. Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, to dłużnik powinien spełnić świadczenie niezwłocznie po wezwaniu ( art. 455 k.c. ). W tym miejscu wskazać należy, że przepisy nie określają terminu wymagalności roszczenia wierzyciela spadkodawcy wobec jego spadkobierców. Wierzycielowi spadkodawcy zatem przysługują odsetki ustawowe po upływie terminu zakreślonego w wezwaniu spadkobierców do zapłaty. Po tej dopiero dacie bowiem spadkobiercy popadają w opóźnienie warunkujące zasądzenie odsetek ustawowych i ponoszą odpowiedzialność za odsetki od długów spadkowych na zasadach ogólnych.
Odpowiedzialność solidarna spadkobierców
Jednocześnie pamiętać należy, że stosownie do art. 1034 § 1 kc, do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. W takiej sytuacji jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów.