Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn (w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007 r.) spadkobiercy, aby móc skorzystać z ulgi mieszkaniowej, musieli podpisać ze spadkodawcą umowę o opiekę przed organem gminy. Po 1 stycznia 2007 r. przepis uległ zmianie i wymagał, aby umowa została zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Zmiana formy umowy o opiekę miała na celu ułatwienie i uproszczenie procedury jej zawierania. Nowelizacja pozbawiła wskazane osoby prawa do ulgi mieszkaniowej. Niekorzystną zmianę przepisów ocenił Trybunał Konstytucyjny. W wyroku z dnia 5 lipca 2011 roku o sygnaturze P 36/10 stwierdził, że nowelizacja w tym zakresie narusza Konstytucję. Spadkobiercy powinni mieć bowiem prawo do ulgi na zasadzie praw nabytych.
Ulga mieszkaniowa z tytułu sprawowania opieki nad spadkodawcą
Ulga mieszkaniowa z tytułu sprawowania opieki nad spadkodawcą jest instytucją, która zawsze występowała we wskazanej ustawie. Była wielokrotnie zmieniana jednak zasadnicze przesłanki jej nabycia nigdy nie zostały zmienione.
Warunki korzystania z ulgi mieszkaniowej z tytułu sprawowania opieki nad spadkodawcą
Ustawodawca wskazuje dwa warunki, uprawiające do skorzystania z tej preferencji. Pierwszy z nich to sprawowania opieki nad spadkodawcą co najmniej przez dwa lata od momentu zawarcia umowy. Drugim jest właśnie umowa. Powinna ona zostać zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Zgodnie ze stanowiskiem NSA wyrażonym w wyroku z dnia 30 sierpnia 1989 r. (sygn. SA/Gd 631/89) brak umowy o opiekę zawartej przed właściwym organem i za jego zgodą pozbawia podatnika możliwości skorzystania z omawianej ulgi.
Zobacz również: Ulga mieszkaniowa
Nieodpłatne nabycie nieruchomości
Ulga mieszkaniowa pozwala na nabycia przez te osoby w drodze spadku budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną własność, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym. Łączna powierzchnia użytkowa lokalu lub budynku nie może przekraczać 110 m². Jeśli nabędziemy lokal większy, to zwolnienie przysługiwać będzie tylko do części powierzchni.
Stanowisko TK (P 36/10)
Wyrok TK dotyczył szczególnej sytuacji osób, które przed 31 grudnia 2006 roku zawarły przed organem gminy umowę o opiekę nad wymagającą jej osobą. Sprawowały opiekę nad spadkodawcą, przez co najmniej 2 lata. Jeśli następnie otrzymały w spadku po osobie, którą się opiekowały, budynek, lokal lub prawo do niego, to przysługuje im prawo do ulgi mieszkaniowej na zasadach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2007 r.
Rozliczając podatek od spadków i darowizn należy więc wziąć pod uwagę te przepisy, które obowiązywały w chwili nabycia lokalu.
Tzw. prawo do ponownego rozliczenia
Wprowadzona 27 grudnia 2013 roku zmiana przewiduje możliwość wznowienia postępowania podatkowego wobec niektórych osób. Jest to tzw. prawo do ponownego rozliczenia. Dotyczy to podatników, w stosunku do których wysokość zobowiązania podatkowego została już ustalona. Postępowanie wznawiane jest na wniosek. Pismo z takim żądaniem można wnieść do 31 grudnia 2014 roku. Termin, o którym mowa, wynosi co do zasady 3 lata od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. W wyniku wznowienia postępowania dotychczasowa decyzja ustalająca wartość zobowiązania podatkowego zostanie uchylona, a w jej miejsce organ podatkowy wyda nową decyzję. Stanowi to drogę do odzyskania zapłaconego wcześniej podatku od spadków i darowizn.
Polecamy serwis: Spadki
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350).
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lipca 2011 r. o sygn. akt P 36/10.
Wyrok NSA z dnia 30 sierpnia 1989 r. (sygn. SA/Gd 631/89).