Spadki

W Polsce mamy znaczący odsetek osób żyjących samotnie, a liczba singli i osób bezdzietnych wciąż wzrasta. Dla wielu z nich spisanie testamentu jest sposobem na świadome zarządzanie swoim majątkiem i wspieranie wybranych celów. Warto sporządzić testament nawet przy mniejszym majątku, aby jasno określić swoje życzenia.

„Na jakiej podstawie można pozbawić spadku osobę, która nie opiekowała się rodzicem? Czy przepisy w tym zakresie się zmieniły?” – pyta Czytelnik.

W praktyce dość często zdarza się, że spadkobiercy osób, które zmarły kilka, kilkanaście a nawet kilkadziesiąt lat temu nie złożyli zeznania podatkowego w podatku od spadków i darowizn. Kiedy następuje przedawnienie zobowiązania podatkowego w przypadku spadku niezgłoszonego do opodatkowania? Czy jeżeli spadkobierca później uzyska (przed sądem lub notariuszem) stwierdzenie nabycia spadku, to musi składać deklarację podatkową? Jak orzekają w takich sprawach sądy? Zdaniem NSA właściwy jest w takich przypadkach 3-letni termin przedawnienia, bo przy odnowieniu obowiązku podatkowego na podstawie art. 6 ust. 4 u.p.s.d. (przy sądowym stwierdzeniu nabycia spadku, albo notarialnym akcie poświadczenia dziedziczenia) podatnik nie ma obowiązku składania zeznania podatkowego.

Coraz więcej osób docenia zmiany wprowadzone w prawie spadkowym w 2023 r. Są chyba coraz powszechniej stosowane i wydaje się, że zaczynają zdawać próbę praktyki. Np. niepłacenie alimentów pozwala uznać taką osobę za niegodną spadku. Może odrzucić zachowek (w drodze umowy). 

Wydziedziczenie jest prawnym sposobem pozbawienia członka rodziny prawa do zachowku, czyli części spadku, który przysługuje mu z mocy prawa. Temat ten jest ważny, zwłaszcza w kontekście relacji rodzinnych i ich wpływu na dziedziczenie. Jak wyjaśnia Katarzyna Siwiec z Kancelarii Radcy Prawnego Katarzyna Siwiec proces wydziedziczenia nie jest jednak prosty – wymaga spełnienia określonych warunków i udokumentowania przesłanek, które uzasadniają decyzję o wyłączeniu bliskiej osoby z prawa do zachowku.

Ta szczególna sytuacja wiąże się z wydarzeniem, który każdy z nas chce przesunąć jak najdalej na przyszłość. Jest to śmierć. Dopiero po śmierci można "ruszyć" pieniądze z OFE i subkonta ZUS. I mogą to zrobić spadkobiercy. WSA w Rzeszowie potwierdził słuszność oczekiwań ZUS, że spadkobiercy "wyjmą" pieniądze z OFE i subkonta. I spłacą zaległości składkowe zmarłego. Zarówno ZUS jak i sąd nie widziały w tym nic szczególnego. W przeciwieństwie do spadkobierców, którzy oczekiwali zwolnienia z obowiązku zapłaty zaległych składek.

Jak rozliczyć spadek po rodzicu? Otrzymanie spadku po osobie z najbliższej rodziny wiąże się z obowiązkiem uregulowania spraw podatkowych. W celu rozliczenia spadku pod rodzicu konieczny będzie kontakt z urzędem skarbowym. Nie oznacza to jednak, że podatek trzeba będzie zapłacić.

"Zamierzam złożyć pozew o zachowek. Do jakiego sądu wnosi się takie pismo i ile wynosi opłata?" - pyta Czytelniczka. To do jakiego sądu należy wnieść pismo, zależy od wartości przedmiotu sporu, podobnie jak wysokość opłaty. Jakie są zatem aktualne zasady?

Przepisy prawa przewidują takie sytuacje, że możemy częścią zgromadzonego majątku rozrządzić w inny sposób aniżeli przez testament. Ta część majątku nie wejdzie wówczas do spadku. Przykładem takiej regulacji jest dyspozycja wkładem na wypadek śmierci, a zasady korzystania z tej instytucji znajdują przede wszystkim w ustawie Prawo bankowe. 

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad ważnymi zmianami w prawie spadkowym. Mają one odpowiadać aktualnym potrzebom społecznym. Od kiedy nowe przepisy miałyby wejść w życie i co zakładają?

Wiele osób zastanawia się jaka jest kolejność dziedziczenia i czy przepisy w tym zakresie uległy zmianie. Kto może otrzymać spadek na podstawie ustawy? Odpowiadamy!

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad zmianami w prawie spadkowym. Zmiany te obejmują m.in. przesłanki sporządzenia testamentu ustnego, uregulowanie testamentu wojskowego w Kodeksie cywilnym oraz rozszerzenie katalogu podmiotów, które nie mogą być świadkami testamentu.

Testament może zostać sporządzony podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym.

Prawo do zachowku jest ściśle powiązane z sytuacją osobistą uprawnionego oraz jego zdolnością do pracy. Jakie są przepisy?

Zachowek daje ochronę prawną członkom rodziny spadkodawcy, którzy zostali pominięci w testamencie lub w wyniku dziedziczenia ustawowego. Czy otrzymane środki pieniężne tytułem zachowku podlegają opodatkowaniu?

Jakie są skutki podatkowe nabycia spadku po ojczymie? Jak pasierb może skorzystać ze zwolnienia w podatku od spadków i darowizn?

Testament to jedyny sposób, aby rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci. Sporządzenie testamentu w większości przypadków wymaga poniesienia opłat. Najtańszy jest testament, który można sporządzić wyrażając ostatnią wolę przed urzędnikiem. Taki testament określany jest jako testament allograficzny. 

Sporządzanie testamentu w Polsce nie jest powszechne. Robi to tylko 9% osób powyżej 45 r.ż. Rodacy twierdzą, że albo nie mają co zostawić, albo mają zgodną rodzinę, albo mają jeszcze na to czas. Tymczasem testament to jest jedyny dokument, w którym możemy zadecydować, co się stanie z naszym majątkiem po naszej śmierci. 

Koniec życia członka rodziny staje się niejednokrotnie dla jego spadkobierców początkiem wieloletniej batalii sądowej o sprawy spadkowe. Jedną z nich może być sprawa o zachowek, do którego uprawniony jest zstępny (np. dziecko, wnuk), małżonek oraz rodzice spadkodawcy, o ile nie został wydziedziczony. Obecnie obowiązujące przepisy umożliwiają także zawarcie umowy zrzeczenia się zachowku za życia spadkodawcy. Takie rozwiązanie może uprościć przeprowadzenie spraw spadkowych oraz wyeliminować konieczność prowadzenia wieloletniego sporu sądowego. 

Już w połowie listopada wejdzie w życie wiele istotnych zmian w prawie i postępowaniu spadkowym. Część z nich dotyczy składania przez rodzica oświadczenia o odrzuceniu spadku. Co się zmieni?

Kogo sąd wezwie na rozprawę? Kto zostanie zawiadomiony o odrzuceniu spadku? Jakie nowe kompetencje uzyska sąd spadku? Oto kilka ważnych nowości w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku.

Od pewnego czasu dużą popularnością cieszą się rodzinne ogrody działkowe. Wykorzystywane są w celach rekreacyjnych, ale także na potrzeby upraw owocowo – warzywnych, roślinnych. Prawo do rodzinnego ogrodu działkowego można np. „odziedziczyć” po zmarłym działkowcu. Z uwagi na specyficzną konstrukcję prawną, jaką jest rodzinny ogród działkowy, przeniesienie tego uprawnienia następuje na szczególnych zasadach.

Kiedy spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego dziedziczenia? W listopadzie 2023 r. wejdą w życie nowe przepisy, które rozszerzą dotychczasowy katalog przesłanek wymienionych w Kodeksie cywilnym.

Kiedy zakończą się uroczystości i przeminie smutek związany ze śmiercią bliskiej osoby, spadkobiercy powinni podjąć się uporządkowania spraw spadkowych. Warto działać możliwe niezwłocznie, ponieważ od daty śmierci biegną istotne terminy, których niedotrzymanie może mieć negatywne skutki dla spadkobierców. 

Gdy spadkobierca dziedziczy majątek z długami, to może być odpowiedzialny za spłatę tych zobowiązań, włącznie z naliczonymi odsetkami wymagalnymi na dzień otwarcia spadku. Polskie prawo spadkowe przewiduje jednak pewne ograniczenia odnośnie odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe. Jakie?