Zgodnie z Kodeksem Rodzinnym i Opiekuńczym, mianem rozwodu określa się zupełny i trwały rozkład pożycia małżonków. Zupełny rozkład pożycia oznacza zerwanie wszelkich więzi duchowych, fizycznych i materialnych, łączących małżonków. Każdy z małżonków może żądać żeby sąd rozwiązał małżeństwo poprzez rozwód. Jednakże mimo zaistnienia przesłanek, o których mowa powyżej, rozwód nie zawsze jest dopuszczalny i nie zawsze jest przez sąd orzekany.
Zobacz również: Rozwód z orzeczeniem o winie
Rozwód a dobro dziecka
Pierwszym przypadkiem, w którym to sąd nie orzeknie rozwodu jest dobro dziecka. Mianowicie, sąd nie orzeknie rozwodu, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Dobro dziecka w prawie rodzinnym jest rozumiane jako prawo do jego prawidłowego rozwoju psychofizycznego i duchowego. Dziecko dla pełnego i harmonijnego rozwoju powinno wychowywać się w środowisku rodzinnym, w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia. Sąd analizuje kwestię czy rozwód nie spowoduje osłabienia więzi z dziećmi tego z małżonków, przy którym dzieci nie pozostaną oraz czy nie wpłynie to ujemnie na wykonywanie przez niego obowiązków rodzicielskich. Dobro dzieci ucierpi wskutek rozwodu jeżeli małżonkowie zajmują różne stanowiska co do sposobu wykonywania w przyszłości władzy rodzicielskiej, a zwłaszcza jeżeli każdy z rodziców domaga się, aby dzieci powierzono mu, z wyłączeniem wszelkiej ingerencji drugiego małżonka. Zgodnie z wyrokiem SN Izba Cywilna z dnia 6 maja 1999 r., II CKN 293/98, sąd orzekający jest obowiązany, na podstawie szczegółowo ustalonych okoliczności faktycznych, uzasadnić swoje stanowisko co do tego, czy i jaki wpływ na sytuację wspólnych małoletnich dzieci wywrze orzeczenie rozwodu i dlaczego takiemu rozstrzygnięciu sprzeciwia się wzgląd na dobro tychże dzieci.
Sąd musi uzasadnić kwestię wpływu rozwodu na dobro małoletnich dzieci.
Wyjątkiem jest sytuacja jeżeli dzieci wychowywane są w rodzinie, w której mają miejsce ciągłe awantury, które niszczą spokój małoletnich dzieci, demoralizują je zagrażają ich wychowaniu, należy uznać, że w takiej sytuacji dobro dzieci nie mogłoby ucierpieć wskutek orzeczenia rozwodu ich rodziców. Aspekt ekonomiczny, będący następstwem orzeczenia rozwodu, nie może wyłącznie przesądzać o tym, że dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków sprzeciwia się orzeczeniu rozwodu.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Odmowa rozwodu z powodu choroby
Drugim przypadkiem jest sytuacja, w której to orzeczenie rozwodu z pewnych względów byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Sprzeczną z zasadami współżycia społecznego jest sytuacja, gdy jedno z małżonków jest nieuleczalnie chore, wymaga pomocy i rozwód dla niego stanowi rażącą krzywdę. Choroba małżonka nie tylko nie wywołuje i nie powinna wywoływać trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego, lecz nakłada na drugiego małżonka obowiązek użycia wszelkich środków do przywrócenia choremu małżonkowi zdrowia i zdolności do spełniania obowiązków małżeńskich. Przeciwne tym zasadom postępowanie jest sprzeczne z ogólnie przyjętymi zasadami moralności.
Choroba alkoholowa rozwodzącego się
Inaczej jednak jest traktowany przypadek „choroby alkoholowej”, czyli po prostu uzależnienia od alkoholu jednego z małżonków. Ważną rolę w dochodzeniu do trzeźwego życia odgrywa pomoc osób najbliższych dla alkoholika, a wśród nich szczególnie drugiego małżonka. Jednakże, ze względu na drastyczność zachowywania się małżonka uzależnionego od alkoholu, nie można wymagać od drugiego małżonka dalszego pożycia z nim, jeżeli sprzeciwia się temu dobro rodziny, a w szczególności dobro małoletnich dzieci stron. Warto wskazać tutaj wyrok SN - Izba Cywilna z dnia 25 maja 1998 r., (I CKN 704/97), który wskazuje, że orzeczeniu rozwodu nie stoi na przeszkodzie choroba współmałżonka stanowiąca uzależnienie, wynikłe całkowicie z jego winy, który nie wykazał minimum silnej woli, aby poddać się leczeniu, ani minimum odpowiedzialności za losy rodziny. Konsekwencje swego nieodpowiedzialnego zachowania się musi on wziąć na siebie, nie może nimi obarczać współmałżonka, nie może z tego powodu kwestionować i pozbawiać współmałżonka prawa do innego ułożenia sobie dalszych losów życiowych.
Zobacz również: Jak przebiega sprawa rozwodowa w sądzie?
Wina w sprawie rozwodowej
Trzecią sytuacją odmowy udzielenia rozwodu przez sąd jest przypadek, kiedy orzeczenia rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia.
Mimo żądania rozwodu przez małżonka winnego rozkładu pożycia będzie on dopuszczalny jeżeli drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo jeśli jego odmowa zgody na rozwód będzie stanowiła w danych okolicznościach sprzeczność z powszechnie przyjętymi zasadami współżycia społecznego.
Jednakże ocena odmowy przez małżonka niewinnego zgody na rozwód musi być przeprowadzona przede wszystkim pod kątem wyjaśnienia, czy zachodzą obiektywne przesłanki uzasadniające tę odmowę w świetle zasad współżycia społecznego. Brak zgody na rozwód nie może być podyktowany chęcią zamanifestowania określonej przewagi nad małżonkiem domagającym się rozwodu i przeszkodzenia w ułożeniu sobie przez niego życia osobistego, bądź też gdy ma na celu wyłącznie szykanowanie małżonka winnego, pod wpływem uczuć zemsty i nienawiści. Odmowa zgody na rozwód jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, gdy celowo uniemożliwia zalegalizowanie nieformalnego związku współmałżonka. Tylko szczególne i skonkretyzowane okoliczności uzasadniające celowość zalegalizowania nieformalnego związku mogą uzasadniać ocenę, że brak zgody małżonka niewinnego na rozwód jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.
To sąd orzeka, czy któryś z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia, a jeśli tak to który. Niemniej jednak, na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W takiej sytuacji następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.
Odmowa małżonka zgody na rozwód ze względów religijnych nie może być uznana za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego.
Polecamy serwis: Sprawy rodzinne