- Przyczyny konfliktów w postępowaniu rozwodowym
- Molestowanie seksualne – ciężar i częstotliwość oskarżenia
- Dowodzenie w postępowaniu o molestowanie seksualne – dlaczego sąd musi być ostrożny?
- Problem fałszywych oskarżeń o molestowanie – dlaczego jest bagatelizowany?
- Ochrona małoletnich, a „fałszywe molestowanie”
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2020 r. w Polsce orzeczono 51 164 rozwodów: 36 955 w miastach i 13 601 na wsiach. Najwięcej wyroków wydano bez orzeczenia o winie - 40 756, z winy obu stron 2179, z winy męża - 6595, a z winy żony - 1634. Przyczyn, które prowadzą do rozpadu związku małżeńskiego jest wiele. Wśród najczęściej pojawiających się podstaw do orzeczenia rozwodu można wymienić: niezgodność charakterów, ustanie więzi emocjonalnej, zdradę, uzależnienia, nieprzyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny. Postępowanie dowodowe w sprawach o rozwód ma przede wszystkim na celu ustalenie okoliczności dotyczących rozkładu pożycia małżonków, jak również tych, które dotyczą małoletnich dzieci stron i ich sytuacji, a w razie uznania powództwa - także przyczyn, które skłoniły do tego stronę pozwaną.
Przyczyny konfliktów w postępowaniu rozwodowym
Sukcesem dla obu stron postępowania jest przeprowadzenie postępowania rozwodowego bez eskalowania konfliktu i mnożenia wzajemnych oskarżeń, czemu sprzyjać może mediacja. Nie zawsze jednak możliwe jest przeprowadzenie procesu rozwodowego w atmosferze zgody i porozumienia. Niejednokrotnie zachowanie stron na sali sądowej jest efektem silnego konfliktu wynikającego z niemożności pogodzenia się z decyzją partnera o rozstaniu. Zdarza się także, iż oskarżenia formułowane w toku sprawy, mają na celu odcięcie jednego z rodziców od małoletnich dzieci. Wśród oskarżeń padających w trakcie postępowania rozwodowego pojawiają się oskarżenia o:
- znęcanie się nad współmałżonkiem lub małoletnimi dziećmi;
- kradzież i przywłaszczenie;
- groźby karalne;
- molestowanie seksualne.
Molestowanie seksualne – ciężar i częstotliwość oskarżenia
Oskarżenia o molestowanie seksualne małoletnich dzieci są oskarżeniami o ogromnym ciężarze gatunkowym, które mają bezpośredni wpływ na toczące się postępowanie rozwodowe i podejmowane w nim decyzje procesowe. Jak wynika ze statystyk publikowanych przez Policję, w 2020 r. wszczęto 2 367 postępowań dotyczących seksualnego wykorzystania małoletniego (art. 200 k.k.), z czego w 1 360 przypadkach stwierdzono przestępstwo. Opublikowany w lipcu 2021 r. Pierwszy Raport PAŃSTWOWEJ KOMISJI do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15 wskazuje, iż ok. 25% spraw kierowanych do Państwowej Komisji jest związane z kryzysem w rodzinie, wynikającym z konfliktu około-rozwodowego. Wśród tej grupy spraw w ok. 99% przypadków osobami zgłaszającymi są matki, oskarżające ojców swoich dzieci o stosowanie przemocy seksualnej.
Dowodzenie w postępowaniu o molestowanie seksualne – dlaczego sąd musi być ostrożny?
Pojawienie się fałszywych oskarżeń o molestowanie seksualne może pociągnąć za sobą określone skutki procesowe. W praktyce sąd orzekający w sprawie o rozwód, zazwyczaj decyduje się na zawieszenie postępowania rozwodowego do czasu rozstrzygnięcia procesu karnego, dotyczącego powyższych zarzutów. Niejednokrotnie dochodzi także do wydania postanowienia o zakazie kontaktów rzekomego sprawcy z ofiarą. Kluczowym elementem postępowania, w którym pojawiają się zarzuty dotyczące molestowania, jest dowód z opinii biegłych. Rolą biegłych jest nie tylko ustalenie czy u rzekomego sprawcy występują skłonności o charakterze pedofilskim, ale także ustalenie czy treści ujawniane przez małoletnie dziecko nie są treściami wcześniej zaindukowanymi przez drugiego z rodziców. W praktyce zdarzają się przypadki długofalowego przygotowywania dziecka, przez jedno z rodziców do przesłuchania lub wzięcia udziału w badaniu przeprowadzanym przez biegłych. Wśród dowodów mających poświadczać sprawstwo, pojawiają się także prywatne opinie psychologiczne, które wskazują na treści ujawnianie przez dziecko w gabinecie psychologa. Prawidłowym działaniem Sądu jest ostrożne podchodzenie do wszelkich dowodów, wygenerowanych przez stronę lub opracowanych na jej zlecenie.
Problem fałszywych oskarżeń o molestowanie – dlaczego jest bagatelizowany?
Zgłaszanie przez rodziców fałszywych oskarżeń w zakresie molestowania, które następnie okazywały się być bezpodstawne, często prowadzi do sytuacji bagatelizowania takich oskarżeń. Strony zgłaszające takie oskarżenia mogą być traktowane jako manipulatorzy, którzy za pośrednictwem fałszywych oskarżeń chcą osiągnąć określony cel procesowy. Padające na sali sądowej oskarżenia o molestowanie seksualne, często poczytywane są przez sądy jako taktyka procesowa. Także i w tym wypadku kluczowe okazuje się dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, który ustali czy treści przekazywane przez jednego z rodziców i dziecko są wiarygodne.
Ochrona małoletnich, a „fałszywe molestowanie”
Pamiętać należy, iż ochrona dobra małoletnich dzieci jest fundamentalną zasadą prawa rodzinnego, zaś pojawiające się bezpodstawne oskarżenia w efekcie prowadzą do wikłania małoletnich w realizację, z góry powziętych celów i narażają je na udział w czynnościach procesowych.
adw. Karolina Kulikowska-Siewruk – Szef Praktyki Prawa Rodzinnego i Opiekuńczego w Kancelarii Kopeć Zaborowski