Małżeństwo to stosunek prawny, mający charakter osobisty, który łączy męża i żonę. Warunkami koniecznymi do zawarcia małżeństwa są: różna płeć narzeczonych, złożenie przez nich jednocześnie oświadczeń woli. Małżonkowie mogą zawrzeć związek małżeński przed uprawnionym podmiotem:
- kierownikiem urzędu stanu cywilnego,
- duchownym,
- konsulem,
- osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula (gdy narzeczeni przebywają za granicą).
Sposób zawarcia małżeństwa
Instytucję małżeństwa cechuje: monogamia oraz równość praw i obowiązków w stosunkach osobistych i majątkowych. Może być ono zawarte w formie świeckiej lub wyznaniowej. Oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński, co do zasady, powinny zostać złożone publicznie w obecności dwóch pełnoletnich świadków. Małżeństwo mogą zawrzeć osoby, które ukończyły lat 18. Z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat 16.
Kto nie może zawrzeć małżeństwa
Małżeństwa nie może zawrzeć:
- osoba ubezwłasnowolniona całkowicie,
- osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym (w pewnych przypadkach sąd może jednak zezwolić jej na zawarcie małżeństwa),
- osoba pozostająca już w związku małżeńskim,
- przysposabiający i przysposobiony,
- krewni w linii prostej, rodzeństwo, powinowaci w linii prostej (z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowatymi).
Skutki zawarcia małżeństwa
Zawarcie małżeństwa nakłada na oboje małżonków prawa i obowiązki. Małżonkowie są obowiązani do:
- wspólnego pożycia,
- wzajemnej pomocy,
- wierności,
- współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli,
- przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny - każdy według swoich sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych,
- solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.
Z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami z mocy ustawy powstaje wspólność majątkowa, która obejmuje ich dorobek.
Ustanie małżeństwa
Małżeństwo ustaje w razie:
- śmierci jednego z małżonków,
- uznania jednego z małżonków za zmarłego,
- orzeczenia rozwodu.
Małżeństwo może zostać unieważnione przez sąd. Sąd może też orzec separację między małżonkami.