Pojęcia
Zarówno rozwód jak i separacja to pojęcia prawa cywilnego zdefiniowane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.
Rozwód – rozwiązuje ważne małżeństwo. Oprócz śmierci jednego z małżonków i unieważnienia związku jest okolicznością kończącą małżeństwo. Jest rozwiązaniem praktycznie nie przewidywanym przez kościół katolicki.
Separacja – jest rozwiązaniem proponowanym dla osób mających wątpliwości; daje czas na zastanowienie się, a związek małżeński trwa dalej. Wybierają ją często osoby negatywnie nastawione do rozwodu ze względów religijnych lub moralnych. Pozwala ona na uporządkowanie sytuacji majątkowej przy zachowaniu możliwości pojednania i powrotu do małżonka w przyszłości.
Rozkład pożycia
Zupełny rozkład pożycia jest jedną z najważniejszych przesłanek orzeczenia separacji. Oznacza on zanik wszelkich więzi łączących małżonków. Zaczynając od więzi uczuciowej, psychicznej przez fizyczną po więzi ekonomiczne i gospodarcze. W sytuacji separacji małżonków nie łączą już żadne pozytywne emocje, charakterystyczne dla partnerów.
Nie ma warunku udowodnienia trwałości tego rozpadu. Separacja daje bowiem możliwość zastanowienia się nad sensem związku i ewentualnego powrotu do partnera. Trwałość rozpadu wykluczyłaby takie rozwiązanie.
Przesłanki negatywne
Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje na dwie negatywne przesłanki orzekania separacji. Kluczowym warunkiem jest dobro małoletnich dzieci. Gdy jest ono zagrożone sąd nie orzeka separacji. Kolejnym argumentem jest zgodność z zasadami współżycia społecznego. Separacja nie może być stwierdzona, gdy jeden z małżonków jest ciężko chory, wymaga pomocy i opieki w codziennych czynnościach.
Zobacz też: ABC prawa - Separacja a rozwód cz. I
Podobieństwa
Obydwa rozwiązania są możliwe na żądanie małżonków lub jednego z nich, zawarte w pozwie albo we wniosku( dotyczy to separacji, do której dążą obie strony nie mające wspólnych małoletnich dzieci). Obydwie instytucje są orzekane przez właściwy sąd okręgowy. Po orzeczeniu separacji możliwe jest wniesienie przez małżonków pozwu o rozwód lub pozwu o zniesienie separacji, w zależności od podjętej przez nich decyzji.
Koszty
Separacja może być także orzekana w postępowaniu nieprocesowym, na wniosek stron. Koszt wniesienia wniosku o separację na zgodne żądanie małżonków to 100zł. Warto zaznaczyć, że opłata przy wnoszeniu pozwu o rozwód wynosi 600zł.
Zobacz też: Separacja a władza rodzicielska
Skutki
Zasadniczo rozwód i separacja wywierają takie same skutki. Ich celem jest stwierdzenie rozpadu więzi łączących małżonków. Od tej reguły istnieją jednak ustawowo określone wyjątki. W przeciwieństwie do rozwodu w przypadku separacji nie można ponownie zawrzeć małżeństwa, bowiem obecny związek małżeński nie został rozwiązany. W związku z tym nie przysługuje też prawo do powrotu do nazwiska panieńskiego. Byłoby to rozwiązanie definitywne, które zaprzepaściłoby szansę pojednania. Separacja powoduje powstanie rozdzielności majątku, co prowadzi do ustanowienia podziału wspólnego dotychczas majątku. Do separowanego małżonka nie mają także zastosowania przepisy o powołaniu do dziedziczenia ustawowego, traci on przymiot ustawowego spadkobiercy.
Obowiązki
Na małżonkach pozostających w separacji ciążą określone we wspomnianym Kodeksie obowiązki. Podstawowym jest obowiązek wzajemnej pomocy. Zobowiązuje on do pomocy materialnej, także wsparcia psychicznego. Równie ważnym jest obowiązek alimentacyjny. Co istotne ma on nieograniczony czasowo charakter. W przypadku rozwodu może być orzekany na określony czas, do 5 lat i wygasa w chwili zawarcia ponownego związku małżeńskiego. Również tutaj dla orzeczenia tej powinności znaczenie ma określona w postępowaniu procesowym wina. Kwestia alimentów, a także władzy rodzicielskiej rozstrzygana jest od razu w postępowaniu rozwodowym lub separacyjnym.
Warto pamiętać, że w przypadku spornych żądań małżonków orzeczenia rozwodu i separacji, pierwszeństwo ma rozwód. Separowanie małżonków jest więc rozwiązaniem drugorzędnym.
Zobacz serwis: Separacja