Niemieckie prawo rodzinne nie zna, inaczej niż w Polsce, majątku wspólnego małżonków. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje ustrój majątkowy, który niejako odpowiada polskiej umowie małżeńskiej, która przewiduje rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.
Ta zasada rozdzielności majątkowej nie dotyczy przedmiotów urządzenia domowego.
§ 1568b BGB (niemiecki Kodeks cywilny) zawiera ustawowe domniemanie, że wszystkie przedmioty sprzętu domowego zakupione podczas małżeństwa stanowią współwłasność małżonków.
Problemy powstają tylko wtedy, gdy małżonkowie nie dojdą do porozumienia co do podziału przedmiotów, co jednak w praktyce nie jest częste.
Podział samochodu
Najwięcej kontrowersji powstaje przy podziale samochodu, który z reguły, jeżeli nie ma drugiego samochodu, należy do przedmiotów urządzenia domowego.
Z tego powodu omówimy podział urządzenia domowego na przykładzie samochodu.
Niemiecki Kodeks cywilna zawiera dwie regulacje odnośnie przedmiotów urządzenia domowego. Pierwsza dotyczy okresu rozłąki ( § 1361 a BGB), druga - okresu po rozwodzie ( § 1568 BGB).
Jeżeli jeden z małżonków twierdzi, że samochód zakupiony podczas małżeństwa jest jego własnością, to musi to udowodnić. Nawet jeżeli tylko jeden z małżonków kupuje samochód w trakcie trwania małżeństwa, to przyjmuje się, że małżonkowie są jego współwłaścicielami.
Bez znaczenia jest, na kogo z nich wystawione zostały dokumenty samochodu (tzw. Zulassungsbescheinigung I i II) albo kto płaci składki ubezpieczeniowe. Bez znaczenia jest również to, kto zawarł umowę kupna samochodu.
Zobacz również serwis: Rozwody
Jeżeli samochód nie należy do przedmiotów urządzenia domowego i stanowi własność tylko jednego małżonka, to jego wartość uwzględniana przy podziale majątku.
Tutaj omawiamy tylko problem realnego podziału przedmiotów między małżonkami.
W celu uniknięcia skrzywdzenia jednego z małżonków wynikających z podziału sąd może nakazać obowiązek pieniężnego wyrównania powstających różnic.
Tylko na czas rozłąki samochód będący własnością tylko jednego za małżonków, może być przez sąd dany do użytku – nie na własność - drugiemu małżonkowi, jeżeli odpowiada to zasadom sprawiedliwości przy uwzględnieniu dobra dzieci.
Dopiero przy rozwodzie, jeżeli współwłasność samochodu jest ustalona, sąd przenosi własność na jednego z małżonków.
Do chwili wejścia w życie reforma prawa rodzinnego w dniu 1.09.2009r. sąd mógł przenieść własność przedmiotu jednego z małżonków na drugiego. Po reformie nie jest to dozwolone.
Własność wyłączne zostaje przy właścicielu; sąd nie ma prawa do ingerowania w stosunki własnościowe, a więc do wywłaszczania wyłącznego właściciela na rzecz drugiego małżonka.
Dzielone są tylko przedmioty urządzenia domowego będące współwłasnością małżonków.
Uchylony został przez powyższą reformę § 1370 BGB, który przewidywał , że przedmioty majątkowe nabyte w zamian za przedmioty zużyte podczas małżeństwa pozostają nadal wyłączną własność dotychczasowego właściciela. Powoduje to, że wyłączna własność samochodu jednego z małżonków w chwili zawarcia związku nie jest już uwzględniana, w wypadku zakupu nowego samochodu, który staje się współwłasnością małżonków. Interesujące jest, że § 1370 odpowiadał art. 33 pkt 10 KRO.
Zobacz również: Okiem Eksperta: Alimenty dla rozwiedzionej żony w Niemczech