W prawie kanonicznym obowiązuje zasada nierozerwalności więzła małżeńskiego. Kościół stwierdza, że "małżeństwo zawarte i dopełnione nie może być rozwiązane żadną ludzką władzą i z żadnej przyczyny, oprócz śmierci".
Istnieje jednak możliwość rozwiązania węzła małżeńskiego nawet w Kościele. Jest to możliwe w dwóch przypadkach:
- pierwszy dotyczy małżeństwa niedopełnionego (w którym przynajmniej jedna osoba jest ochrzczona), które ze słusznej przyczyny może być rozwiązane przez biskupa
- drugi rozwiązania węzła małżeńskiego dotyczy tzw. małżeństwa naturalnego, a więc zawartego między osobami nieochrzczonymi, z których jedna potem nawraca się i przyjmuje chrzest.
Zobacz: Rozwiązanie małżeństwa niedopełnionego
We wszystkich pozostałych wypadkach nie możemy mówić o rozwiązaniu węzła małżeńskiego ani nawet o jego unieważnieniu, a jedynie i wyłącznie o stwierdzeniu jego nieważności od samego początku, tzn. od momentu składania przysięgi małżeńskiej.
Możemy wyróżnić trzy powody nieważności małżeństwa:
- istnienie w chwili zawierania małżeństwa przeszkody,
- niedopełnienie formy kanonicznej zawarcia małżeństwa,
- wadliwy akt woli, czyli zgody małżeńskiej.
W dwóch pierwszych przypadkach proces o nieważność małżeństwa często jest skrócony, oparty na dokumentach, które jasno udowadniają istnienie jakiejś przeszkody małżeńskiej lub braku formy kanonicznej (np. brak świadków przy ślubie).
Zobacz serwis: Rozwód kościelny
Nieważność małżeństwa z powodu wady woli czy wady zgody małżeńskiej lub jej braków- te przyczyny nieważności małżeństwa muszą być rozpatrywane tylko w procesie kanonicznym.
Można więc stwierdzić, że rozwodu kościelnego nie ma. Sąd kościelny nigdy nie orzeknie rozwodu. Może jedynie stwierdzić nieważność małżeństwa.