REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Rozwód kościelny - jak rozpocząć proces?

Marcin Krzemiński
adwokat kościelny
Katarzyna Kasztelan
adwokat kościelny
Rozwód kościelny - jak rozpocząć proces?
Rozwód kościelny - jak rozpocząć proces?
/
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Kto i jak może rozpocząć proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa (tzw. rozwód kościelny)?

Rozwód kościelny – jak rozpocząć proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa

Z roku na rok wzrasta liczba osób zainteresowanych procesem o stwierdzenie nieważności małżeństwa sakramentalnego, błędnie określanego jako rozwód kościelny. Zwiększa się także świadomość znaczenia i konsekwencji wydania przez sąd kościelny pozytywnego wyroku, czyli takiego, w którym sąd uznaje, iż małżeństwo stron zostało nieważnie zawarte. Wydanie wyroku przez sąd poprzedzone jest dość skomplikowaną procedurą, która rozpoczyna się od złożenia we właściwym sądzie kościelnym skargi powodowej będącej odpowiednikiem pozwu w sprawach o rozwód cywilny.

REKLAMA

Kto może zaskarżyć małżeństwo?

REKLAMA

Skarga powodowa stanowi dokument sporządzony przez powoda, który inicjuje proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Zgodnie z treścią art. 115 Instrukcji procesowej Dignitas connubii (dalej: DC) „kto chce zaskarżyć małżeństwo, powinien przedstawić skargę powodową właściwemu sądowi” (por. kan. 1502 Kodeksu Prawa Kanonicznego (dalej: KPK /83).

Prawo kanoniczne w rygorystyczny sposób określa krąg osób, którym przysługuje prawo do zaskarżenia ważności małżeństwa. Zgodnie z kan. 1501 KPK/83 „sędzia nie może rozpoznawać żadnej sprawy, jeżeli ten, kto jest zainteresowany, albo rzecznik sprawiedliwości nie przedstawi prośby zgodnie z przepisami kanonów” (por. art. 114 DC). Uprawnionym do złożenia skargi powodowej jest każdy z małżonków. Zgodnie z art. 92 DC „do zaskarżenia małżeństwa są zdolni (…) małżonkowie”. Na marginesie należy zauważyć, że prawodawca kościelny przewidział możliwość rozpoczęcia procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa także po śmierci jednego z małżonków, jednakże przy zachowaniu dodatkowych wymogów prawa, o których w art. 93 DC. Dodatkowo uprawnionym do zaskarżenia ważności małżeństwa sakramentalnego jest rzecznik sprawiedliwości, z racji pełnienia funkcji, u podstawy której leży troska o dobro publiczne. Pamiętać w tym miejscu należy, że w Kościele katolickim małżeństwo należy do spraw dotyczących dobra publicznego, stąd dodatkowe uprawienie rzecznika sprawiedliwości. W praktyce jednak dominują sprawy zainicjowane przez jednego z małżonków.

W związku z powyższym chcąc rozpocząć proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa w pierwszej kolejności należy ustalić, czy osoba, która chce zainicjować proces ma zdolność do złożenia skargi powodowej. Podkreślić należy, że skargę powodową może złożyć każdy małżonek, także ten, którego osoba lub działania (nawet zawinione) leżą u podłoża całego procesu. Innymi słowy, jeśli proces rozpocząć chce mąż, to może on powoływać się także na np. własną poważną niedojrzałość emocjonalną lub inne zaburzenia będące podstawą jego niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich.

Właściwy sąd kościelny

Po potwierdzeniu zdolności procesowej osoby zainteresowanej rozpoczęciem procesu należy ustalić adresata żądania, czyli sąd kościelny, który jest właściwy do zbadania sprawy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa kanonicznego sądem właściwym do złożenia skargi powodowej o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest:

  1. trybunał miejsca, w którym małżeństwo zostało zawarte,
  2. trybunał miejsca, w którym strona powodowa ma stałe lub tymczasowe zamieszkanie,
  3. trybunał miejsca, w którym strona pozwana ma stałe lub tymczasowe zamieszkanie,
  4. trybunał miejsca, w którym faktycznie trzeba będzie zebrać większość dowodów.

W praktyce właściwość sądu najczęściej wybierana jest zgodnie z miejscem zamieszkania, gdyż ułatwia to stronom aktywne uczestnictwo w procesie, w tym stawienie się na przesłuchanie, czy konsultację z biegłym sądowym. Podkreślić należy, że od grudnia 2015 roku, tj. od dnia wejścia w życia motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus wybór pomiędzy powyższymi właściwościami jest swobodny i należy do powoda. Z tych względów sądy kościelne coraz częściej jednak wymagają udowodnienia faktu zamieszkania przez strony na terenie podlegającym ich właściwości. Czyni się to przedkładając stosowny dokument urzędowy potwierdzający zameldowanie lub zamieszkanie strony.

Określenie przyczyny nieważności małżeństwa

REKLAMA

W skardze powodowej należy przedstawić sądowi przyczynę lub przyczyny dla których uważamy, że małżeństwo zostało zwarte w sposób nieważny. Dla określenia powodu nieważności małżeństwa prawo kanoniczne używa terminu „tytuł nieważności małżeństwa”. Najczęściej występującym tytułem nieważności małżeństwa jest niezdolność z przyczyn natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich. Szerzej o pozostałych przyczynach nieważności małżeństwa: https://www.kanonista.com/rozwod-koscielny/przyczyny-niewaznosci-malzenstwa/.

Prowadząc proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa, sąd kościelny nie bada i nie rozpatruje wszystkich przewidzianych w prawie kanonicznym tytułów nieważności małżeństwa, a jedynie te, które zostały zaproponowane przez strony. Sąd kościelny przyjmując skargę powodową do procesu ustala z jakich przyczyn będzie badał sprawę poprzez tzw. formuły wątpliwości (przedmiotu sporu). Formuła ta dla przykładu może przybrać formę zapytania: „czy małżeństwo stron Nowak-Kowalska zostało zawarte nieważnie z tytułu niezdolności mężczyzny do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej?”. Odpowiedź na tak postawione pytanie zostanie udzielona w wyroku wraz z zakończeniem procesu.

Jak z powyższego wynika prawidłowy dobór właściwego tytułu nieważności małżeństwa ma zasadnicze znaczenie dla powodzenia całej sprawy.

Uzasadnienie przyczyn nieważności małżeństwa

Poza wskazaniem tytułu lub tytułów nieważności konieczne jest ich uzasadnienie. W treści uzasadnienia wskazać należy fakty i dowody, na których strona powodowa opiera prośbę o stwierdzenie nieważności małżeństwa. W sytuacji gdy prośba o stwierdzenie nieważności małżeństwa pozbawiona byłaby podstawy do przyjęcia, czyli opisane przez powoda fakty byłyby ewidentnie nieprawdziwe lub byłyby prawdziwe, ale nie miałyby związku z tytułami prawnymi stanowiącymi przyczynę nieważności, przewodniczący trybunału wyda dekret o odrzuceniu skargi powodowej.

W praktyce, w skardze powodowej należy szczegółowo opisać wszelkie nieprawidłowości i dysfunkcje, które miały miejsce w okresie znajomości przedślubnej oraz po zawarciu małżeństwa. Z uwagi na fakt, iż większość procesów dotyczy psychicznej niezdolności stron do małżeństwa niezwykle istotne jest opisanie także osobowości i charakteru stron, a także wszelkich dysfunkcji występujących w rodzinach stron oraz środowiskach w jakich one wzrastały.

Co do zasady, choć każdy sąd ma w tym zakresie własną praktykę, skarga powodowa nie powinna być bardzo rozbudowana i najlepiej jest, gdy jej treść zajmuje nie więcej niż 4 – 5 stron, na których opisany zostanie przebieg znajomości przedślubnej oraz małżeństwa stron z naciskiem na pojawiające się wówczas problemy i nieprawidłowości oraz ewentualne źródła ich pochodzenia. Biorąc pod uwagę ograniczenie w liczbie stron, ważne jest odpowiednie wyważenie przedstawianych faktów dla istoty procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Przystępując do redagowania skargi powodowej warto ustalić, czy sąd, do którego skarga zostanie złożona dysponuje, własnym wzorem, według którego powinna być ona przygotowana.

Dowody

Zgodnie z ogólną regułą procesową, to na stronie powodowej spoczywa ciężar dowodu, co oznacza, że składający skargę powodową powinien w toku procesu udowodnić tezy, na które się powołuje. W związku z tym już w skardze powodowej należy przedstawić dowody, które mają na celu wykazanie przyczyny nieważności małżeństwa. Powód powinien zaproponować 3 – 4 świadków. Warto także przedłożyć dokumenty, które mogą mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, w tym w szczególności np. listy, pamiętniki, zapiski w kalendarzu, zaświadczenia psychologiczne lub dokumentacja z odbytych terapii, niezależnie od tego, czy miały one miejsce przed ślubem, po ślubie czy nawet w ostatnim czasie przed złożeniem skargi powodowej.

Formalności i dane adresowe

Ostatnim, choć równie ważnym elementem skargi powodowej jest jej podpisanie przez powoda lub jego pełnomocnika. Bardzo często zdarza się, iż skarga powodowa redagowana jest z udziałem adwokata kościelnego, lecz nawet w takim wypadku przyjęło się, iż jest ona ostatecznie podpisywana przez samą stronę, bowiem stanowi wyraz jej wewnętrznego przekonania o nieważności swojego małżeństwa.

Dodatkowo w skardze powodowej należy podać pełne dane adresowe stron oraz świadków, a także parafie i adresy parafii, do których strony i świadkowie przynależą zgodnie z miejscem zamieszkania. Wskazując świadków warto także syntetycznie opisać kim świadek jest dla strony.

Załączniki

Do sporządzonej skargi powodowej należy załączyć stosowne dokumenty, w tym aktualne zaświadczenie o zawarciu małżeństwa wydobyte z parafii, w której było ono zawarte, jak również dokument potwierdzający stan cywilny stron, tj. sentencję wyroku rozwodowego, jeśli taki wyrok zapadł. W innym przypadku należy w treści skargi powodowej wyjaśnić etap postępowania przed sądem cywilnym lub przyczynę, dla której sprawa cywilna nie została rozpoczęta.

Opisane powyżej elementy skargi powodowej wynikają wprost z przepisów prawa kanonicznego i są obligatoryjne przy rozpoczynaniu procesu przed każdym trybunałem kościelnym. Należy jednak pamiętać, że istnieją pewne płaszczyzny działalności sądów kościelnych, wypracowane przez wieloletnią praktykę, które będą się różnić w zależności od konkretnego trybunału.

Podsumowanie

Reasumując, skarga powodowa jest bardzo ważnym pismem, ponieważ rozpoczyna proces i od zachowania wymogów formalnych oraz jej treści zależy, czy sprawa zostanie przyjęta przez sąd i rozpoznana.

Choć pozornie sporządzenie skargi powodowej może wydawać się czymś stosunkowo łatwym, to jednak w praktyce sporym wyzwaniem okazuje się opisanie relacji dwojga ludzi, często wieloletniej, na dosłownie kilku stronach. Bardzo istotne jest zatem, aby syntetycznie ująć kluczowe dla sądu zagadnienia oddając tym samym istotę problemu w relacjach między stronami. Umiejętność odpowiedniego wyważenia jest więc niezwykle ważna, dlatego warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika jakim jest adwokat kościelny.

Kancelaria Prawa Kanonicznego i Rodzinnego „Kanonista”, w oparciu o ponad 15 letnie doświadczenie adwokatów kościelnych, w tym znajomość działalności sądów od strony praktycznej, pomaga w prowadzeniu procesów o stwierdzenie nieważności małżeństwa, w tym m.in. poprzez sporządzanie skarg powodowych, tak by bez zbędnej zwłoki strona mogła rozpocząć starania o stwierdzenie nieważności małżeństwa sakramentalnego.

Autopromocja
Kancelaria Prawa Kanonicznego i Rodzinnego „KANONISTA”
Eksperci prawa kanoniczego, prawo wyznaniowego oraz prawo rodzinnego

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nie zawsze trzeba czekać dwa lata na wyrok. Sąd wyda wyrok szybciej. Nie można jednak zepsuć pozwu

Sposobem na skrócenie czasu oczekiwania na wyrok sądu w Polsce jest doprowadzenie do sytuacji, kiedy nie ma potrzeby przeprowadzania rozprawy. Sąd wydaje wyrok w czasie posiedzenia niejawnego (na podstawie dostarczonych przez nas dokumentów). Nie przeszkodzi złożyć wniosku o wydanie wyroku na takim posiedzeniu. Ale prawdziwym warunkiem jest to, aby w pozwie nie było wniosku o wysłuchanie - ten wniosek z automatu zmusza sędziego do przeprowadzenia rozprawy. Brzmie skomplikowanie, ale nie jest takie.

Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z o.o. a składki ZUS. Tylko jednoosobowy wspólnik musi płacić składki

Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą często decydują się na przekształcenie jej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Główne przesłanki uzasadniające takie postępowanie to potrzeba optymalizacji podatkowej oraz chęć ograniczenia odpowiedzialności za zobowiązania. Ponadto, w przeciwieństwie do przedsiębiorcy jednoosobowego, wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne oraz składki zdrowotnej, pod warunkiem, że w spółce występuje co najmniej dwóch wspólników. W tym artykule przedstawimy Państwu zasady objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi jedynego wspólnika spółki z o.o. powstałej w wyniku przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej.

Min. A. Bodnar przed TSUE: Żaden z sędziów powołanych do SN po 2018 roku nie spełnia wymogów niezawisłego i bezstronnego sądu

Polski rząd chce, aby Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał opinię co do możliwości przenoszenia sędziów Sądu Najwyższego pomiędzy izbami bez ich zgody. W dniu 8 stycznia przed TSUE rozpatrywane były pytania prejudycjalne, które dotyczyły czasowego przenoszenia sędziów Sądu Najwyższego do innych izb, bez ich zgody na podstawie art. 35 § 3 Ustawy o SN. W posiedzeniu wziął udział m.in. Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar, który przedstawił stanowisko rządu

Rozszerzenie zakazu palenia w miejscach publicznych. Polska poparła unijną rekomendację. Od kiedy zaczną obowiązywać zakazy?

Palenie w miejscach publicznych nieustająco rozgrzewa opinię publiczną. I choć o wprowadzenie w tym zakresie zmian nie jest łatwo, to jednak Polska poparła unijną rekomendację dotyczącą zakazu palenia w miejscach publicznych i wychowania pokolenia całkowicie wolnego od tytoniu.

REKLAMA

PFRON: Dodatek do prądu. Zaświadczenie z ośrodka domowego leczenia tlenem lub ośrodka wentylacji domowej [wzór w SOW]

Od 2 stycznia 2025 r. osoby niepełnosprawne ponoszące podwyższone wydatki na prąd w związku z wentylacją mechaniczną mogą składać wnioski o przyznanie i wypłatę dodatku do prądu. PFRON: Dodatek do prądu nie wymaga 10% udziału własnego. Problem jest z zaświadczeniem. Nie ma minimalnego stopnia niepełnosprawności (jako warunek otrzymania dofinansowania). Jest za inne poważne ograniczenie - osoba niepełnosprawna musi korzystać z nielicznych w Polsce ośrodków medycznych zajmujących się wentylacją mechaniczną. 

Wiadomo, kiedy odbędą się wybory prezydenckie

Wiadomo, kiedy odbędą się wybory prezydenckie. Wybory prezydenckie odbędą się 18 maja. Jeśli konieczna będzie druga tura, będzie ona 1 czerwca. Poinformował o tym marszałek Sejmu Szymon Hołownia.

Szkoły artystyczne: Rewolucyjne zmiany w maturach 2026 r.

Szkoły artystyczne: Rewolucyjne zmiany w maturach 2026 r. Zmiany mają wejść w życie 1 września 2025 r. Do konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia ministra kultury i dziedzictwa narodowego w tej sprawie.

Dodatkowe pieniądze dla tych emerytów. MRPiPS naprawia błędy. ZUS ponownie ustali wysokość emerytur. Ile można zyskać?

Przed przejściem na emeryturę każdego roku ubezpieczeni zadają sobie to samo pytanie – który miesiąc roku jest na to najlepszy? Nie każdemu jednak udaje się uchronić przed niekorzystnym naliczeniem emerytury. Szczególną grupą są w tym zakresie czerwcowi emeryci z lat 2009–2019.

REKLAMA

Renta wdowia: dla kogo, limity, gdzie złożyć wniosek? Złożono już ponad 33,7 tys. wniosków

Renta wdowia: dla kogo, limity, gdzie złożyć wniosek. Według danych Zakładu, do ZUS wpłynęło ponad 33,7 tys. wniosków o tzw. rentę wdowią. Z informacji przesłanych przez ZUS wynika, że najwięcej wniosków złożono w placówkach ZUS.

Co przysługuje na dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności? [Przykłady]

Orzeczenie o niepełnosprawności jest ważnym dokumentem, który uprawnia do wielu świadczeń. Jakich formalności powinni dopełnić rodzice? O jakie świadczenia można ubiegać się na dziecko z niepełnosprawnością? Oto przykładowe formy wsparcia i kwoty aktualne na 2025 rok.

REKLAMA