Co to jest apostazja?
Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego (PWN) apostazja to odstępstwo od wiary, od wyznawanych zasad lub przekonań.
Obecnie coraz częściej apostazję utożsamia się z formalnym wystąpieniem z Kościoła katolickiego.
Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!
Apostazja – Kodeks Prawa Kanonicznego
Kan. 751 Kodeksu Prawa Kanonicznego stanowi, iż apostazją nazywa się całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej.
Przepisy dotyczące formalności niezbędnych do dokonania apostazji zawiera Dekret Ogólny Konferencji Episkopatu Polski w sprawie wystąpień z Kościoła oraz powrotu do wspólnoty Kościoła (dalej jako: Dekret).
Zgodnie z tym dokumentem apostata całkowicie porzuca wiarę chrześcijańską, występując z Kościoła katolickiego i wstępując do wspólnoty religijnej niechrześcijańskiej lub pozostając poza jakąkolwiek wspólnotą religijną.
Jak dokonać apostazji?
Dla dokonania apostazji konieczne jest złożenie oświadczenia woli o wystąpieniu z Kościoła katolickiego.
Odpowiednie pismo należy złożyć osobiście u proboszcza.
Oświadczenie woli o wystąpieniu z Kościoła katolickiego jest bowiem skuteczne, gdy jest:
- wyrażone przez osobę pełnoletnią i zdolną do czynności prawnych, w sposób świadomy i wolny;
- złożone osobiście w formie pisemnej wobec proboszcza swego miejsca zamieszkania (stałego lub tymczasowego).
Pismo przesłane drogą pocztową, drogą elektroniczną lub złożone przed urzędnikiem cywilnym nie wywołuje skutków prawnych.
Oświadczenie wywołuje formalny skutek od chwili jego przyjęcia przez kompetentną władzę kościelną.
Apostazja - dokumenty
Pisemne oświadczenie woli powinno:
- zawierać dane personalne odstępcy:
- zawierać dane dotyczące daty i parafii chrztu
- wyrażać wolę i motywację zerwania wspólnoty z Kościołem w sposób nie budzący wątpliwości
- zawierać informację o tym, iż odstępca dokonuje tego aktu dobrowolnie, ze świadomością konsekwencji, jakie ten akt za sobą pociąga:
- być podpisane własnoręcznie przez odstępcę.
Jeżeli chrzest miał miejsce w innej parafii, należy dołączyć świadectwo chrztu.
Apostazja – rozmowa duszpasterska
Proboszcz, który przyjmuje to oświadczenie, jeżeli to możliwe, podczas tego samego spotkania nie tylko sprawdza czy oświadczenie zawiera wszystkie wymagane elementy i weryfikuje tożsamość odstępującego, ale również przeprowadza rozmowę.
Zgodnie z Dekretem proboszcz „przeprowadza pełną troski rozmowę duszpasterską tak, aby rozeznać, jakie są przyczyny decyzji składającego oświadczenie woli”. Proboszcz także „podejmuje z miłością i roztropnością starania duszpasterskie, by zachęcić składającego oświadczenie woli do porzucenia jego zamiarów i obudzić wiarę zaszczepioną weń przez sakrament chrztu”. Duchowny informuje również o konsekwencjach prawnych złożenia oświadczenia woli o wystąpieniu z Kościoła.
Apostazja – konsekwencje
O jakie konsekwencje chodzi?
Przede wszystkim jest to zaciągnięta kara ekskomuniki latae sententiae określona w kan. 1364 Kodeksu Prawa Kanonicznego. Zgodnie z tym przepisem odstępca od wiary, heretyk lub schizmatyk podlega ekskomunice wiążącej mocą samego prawa.
Apostazja - ekskomunika
Skutkami takiej ekskomuniki są w szczególności:
- niemożność sprawowania i przyjmowania sakramentów oraz sprawowania sakramentaliów;
- zakaz ministerialnego udziału w obrzędach kultu;
- zakaz wykonywania urzędów, posług i zadań w Kościele;
- zakaz przynależenia do publicznych stowarzyszeń, ruchów i organizacji kościelnych i katolickich;
- pozbawienie pogrzebu kościelnego.
Apostazja – procedura
Kolejny etap procedury ma miejsce, gdy pismo spełnia wszystkie wymogi formalne, a proboszcz ma pewność moralna, iż decyzja, jaką nabył odstępca jest wyrazem jego wolnej, nieprzymuszonej woli i dowodem na porzucenie wspólnoty z Kościołem.
Po spełnieniu tych warunków proboszcz jest zobowiązany do zachowania oryginału oświadczenia w archiwum parafii. Kopię pisma wraz z kopią świadectwa chrztu proboszcz przesyła do kurii swojej diecezji.
Jeżeli proboszcz ma wątpliwości w ocenie konkretnego przypadku, to w takiej sytuacji jest zobowiązany do odniesienia się do biskupa (ordynariusza miejsca). Ten zaś po dokonaniu weryfikacji formalno-prawnej poleca proboszczowi parafii miejsca chrztu dokonanie stosownego wpisu do księgi ochrzczonych.
Wpis w księdze ochrzczonych jest dokonywany na marginesie aktu chrztu w następującej formie:
„Dnia … w parafii … w … złożył(a) formalne oświadczenie woli o wystąpieniu z Kościoła katolickiego”.
Apostazja - zaświadczenie
W przypadku apostazji nie wystawia się zaświadczenia o wystąpieniu z Kościoła. Można jednak otrzymać świadectwo chrztu w wyżej cytowaną adnotacją.
Apostazja a bycie chrzestnym, świadkiem ślubu
Zakaz ministerialnego udziału w obrzędach kultu obejmuje m.in. funkcję chrzestnego, świadka bierzmowania czy zawarcia małżeństwa. W praktyce zatem apostata nie może być rodzicem chrzestnym czy świadkiem ślubu.
Ślub kościelny po apostazji
Do zawarcia małżeństwa przez osobę, która wystąpiła z Kościoła katolickiego konieczne jest zezwolenie ordynariusza miejsca, które wydaje się po spełnieniu warunków określonych w Kodeksie Prawa Kanonicznego.
Apostazja – powrót do Kościoła katolickiego
Warto pamiętać, iż odstępca ma możliwość powrotu do pełnej wspólnoty Kościoła, ponieważ jak stanowi art. 849 Kodeksu Prawa Kanonicznego niezniszczalny charakter, jaki wyciska sakrament chrztu świętego pozostaje niezatarty.
Osoba, chcąca powrócić do Kościoła katolickiego powinna zgłosić się do proboszcza i złożyć pisemną prośbę. Pismo takie powinno zawierać:
- dane personalne;
- dane dotyczące daty i parafii chrztu;
- dane dotyczące daty i miejsca, w którym zostało złożone oświadczenie woli o wystąpieniu z Kościoła;
- krótką informację o okolicznościach i motywacjach wystąpienia z Kościoła oraz pragnienia powrotu do pełnej wspólnoty z nim.
Proboszcz, gdy uzna, iż osoba jest gotowa do powrotu do życia sakramentalnego zwraca się w jej imieniu do ordynariusza miejsca, do którego należy uwolnienie od ciążącej kary ekskomuniki. Przedkłada też kwestię małżeństwa zawartego w jakiejkolwiek formie w czasie, w którym znajdowała się poza wspólnotą Kościoła w celu ustalenia jej stanu kanonicznego.
Po powrocie do Kościoła w księdze ochrzczonych znajdzie się adnotacja o następującej treści:
„Dnia … powrócił(a) do pełnej wspólnoty z Kościołem katolickim”.
Polecamy serwis: Rozwód kościelny