Wioleta Matela-Marszałek, Infor.pl: Coraz częściej do procesów o nieważność małżeństwa dochodzi z tytułu symulacji Co stanowi o jej istocie, tzn. co można zakwalifikować do symulacji, a co symulacją nie jest?
Dr Arletta Bolesta, adwokat kościelny: Faktycznie, kościelne procesy małżeńskie często przebiegają na podstawie symulacji, czyli wykluczenia. W skrócie istota tego tytułu polega na braku woli, na braku chcenia czegoś.
Czy oznacza to zatem, iż może być wiele rodzajów symulacji?
Na pewno można wyodrębnić dwie jej podstawowe formy. Pierwsza polega na braku woli wstąpienia w związek małżeński. Natomiast istotę drugiej można oddać jako – co prawda wolę zawarcia małżeńskiego związku - ale już bez woli tego, co stanowi jego istotę. Zatem nie wszystko, co nie jest przedmiotem woli można zakwalifikować do symulacji. Chodzi w ramach tej drugiej o takie jej formy jak: wykluczenie wierności, jedności, nierozerwalności, potomstwa.
Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!
Czy te różne rodzaje symulacji wzajemnie się wykluczają? Jak w praktyce przekłada się to na proces małżeński?
Istnieje sprzeczność pomiędzy symulacją całkowitą a symulacją częściową, czyli pomiędzy brakiem woli wyjścia za mąż czy ożenienia się a wolą zawiązania węzła małżeńskiego, jednak bez woli tego, co stanowi o jego istocie. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby prowadzić proces tak z tytułu symulacji całkowitej, jak i częściowej. Można bowiem na przykład nie chcieć małżeństwa, a przez to nie chcieć potomstwa z tą osobą. Dużo jednak zależy od dowodów, tj. od tego, na ile wykażą one jakiś rodzaj wykluczenia. Jeśli chodzi natomiast o podkategorie symulacji częściowej, to też nie ma przeszkody, aby prowadzić proces z nich kilku. Jako przykład można podać brak woli zarówno nierozerwalności, jak i potomstwa.
Jak zweryfikować czy rzeczywiście symulacja została dokonana, czy nie? Przecież może dochodzić do jakichś nadużyć na tej płaszczyźnie.
To jest bardzo ważna kwestia, bowiem tak jak jeszcze przy niezdolności psychicznej wprzęga się dowód z opinii biegłego, tak przy wykluczeniu biegły nie bierze udziału. Mamy zatem najczęściej do czynienia z oświadczeniem i zeznaniami stron - w tym z przyznaniem się - oraz z zeznaniami świadków. Mimo wszystko można dojść do prawdy, gdyż, aby symulacja została wykazana, to po raz kolejny muszą zaistnieć pewne jej elementy. Nie wystarczy tylko przyznanie się do jej dokonania i potwierdzenie tego przez świadków Przede wszystkim chodzi o „obliczenie” na ile przeważyła przyczyna symulacji nad racją mimo wszystko pozornego wyrażenia zgody małżeńskiej, a to wszystko jeszcze w świetle okoliczności przed, w trakcie i poślubnych. W końcu nie chodzi tylko o same słowa, ale i zachowanie, które powinno być konsekwencją danego rodzaju wykluczenia. To wszystko musi być ze sobą logicznie powiązane.
Z jakimi trudnościami trzeba liczyć się w procesie prowadzonym z tej przyczyny?
Jedną z nich może być brak przyznania się strony, która dokonała wykluczenia, aczkolwiek nawet brak takiego potwierdzenia nie udaremnia pozytywnego wyroku. Bardziej czyni go nierealnym brak potwierdzenia wykluczenia przez świadków. W końcu nie można nie wspomnieć i o tym, iż czasami mamy do czynienia „tylko” z nadużyciami, ale nie z właściwą symulacją, czyli np. z jakimiś poglądami, które jednak nie są wolą.
Czy istnieją jakieś podobieństwa pomiędzy procesami z tytułu symulacji i niezdolności?
Bardziej można mówić o różnicach. O jednej z nich, jaką jest udział biegłego, już wspomniałam. Jest też i tak, iż czasami dokonuje się wyboru pomiędzy niezdolnością a symulacją, ale też nie ma przeszkody, aby prowadzić proces z obu tych tytułów. Sam proces przebiega podobnie bez względu na tytułu. Jednym zaś z podstawowych podobieństw jest ewentualne dołączenie zakazu zawarcia nowego kościelnego ślubu po otrzymaniu wyroku orzekającego nieważność czy na podstawie niezdolności psychicznej, czy też symulacji.
Bardzo dziękuję za rozmowę.
Polecamy serwis: Rozwód kościelny