Stan prawny
Prawo kanoniczne stanowi, iż „skarga, przez którą zaczyna się spór, winna: wskazywać na jakim uprawnieniu opiera się powód, i podawać przynajmniej ogólnie fakty i dowody na poparcie roszczeń” (kan. 1504, 2° KPK), a ponadto, że „Skargę powodową można odrzucić wyłącznie: jeżeli z samej skargi powodowej jasno wynika, że roszczenie jest pozbawione jakiejkolwiek podstawy i nie może się zdarzyć, by w trakcie procesu jakaś podstawa się ujawniła” (kan. 1505 §2, 4° KPK).
Nie inaczej kwestie odrzucenia skargi rozstrzyga Papieska Rada ds. Tekstów Prawnych: „Skarga powodowa, przez którą zaczyna się sprawę, powinna: wskazywać, przynajmniej ogólnie, fakty i dowody, na których opiera powód roszczenie” (art. 116 §1, 3° DC) i dalej: „Skargę powodową można odrzucić wyłącznie: jeżeli roszczenie jest pozbawione jakiejkolwiek podstawy i nie może się zdarzyć, by w trakcie procesu jakaś podstawa się ujawniła” (art. 121 §1, 4° DC).
Innymi słowy przepisy prawa kanonicznego wymagają od strony powodowej, by ta przynajmniej ogólnie wskazała fakty i dowody, na których opiera swoje roszczenie.
Orzecznictwo
W tym kontekście warte przytoczenia są słowa c. Molendys zawarte w dekrecie nakazującym przyjęcie skargi, która wcześniej została odrzucona z powodu rzekomego niewskazania faktów, na których strona powodowa opierała swoje roszczenie: „Zgodnie z prawem, w skardze powodowej »niekoniecznie w słowach precyzyjnie technicznych« należy określić przedmiot sporu i podstawy, a »fakty i dowody« mają być jedynie wskazane, co więcej - »przynajmniej ogólnie« - art. 116, §1, 2-3° Instrukcji procesowej Dignitas connubii. [...] W fazie przedprocesowej hipoteza bowiem – a nie teza – jest elementem konstytutywnym formuły sporu, skoro przedmiot sporu ustala się w formie pytania. Przedstawione w skardze powodowej fakty i dowody zawierają »przynajmniej pozór zasadności roszczenia« Petenta - »fumus boni iuris« - a tym samym nie pozwalają na odrzucenie skargi - »Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz«, red. Majer P., Kraków 2011, s. 1133. Faktyczne dowodzenie odbywać się może jedynie w fazie procesowej. [...] roszczenie Pana A.K. powinno być rozpatrywane raczej w kontekście zaistnienia takiej okoliczności, która spowodowałaby możliwość odrzucenia skargi, a nie w kontekście szans na pozytywny wyrok – Stawniak H., »Wprowadzenie sprawy«, w: »Komentarz do Instrukcji Procesowej <Dignitas connubii>«, red. Rozkrut T., Sandomierz 2007, s. 188.” (Dekret Sądu Metropolitalnego w Krakowie, przyjmujący skargę do procesu po pierwotnym jej odrzuceniu przez Sąd Metropolitalny w Katowicach, w sprawie K. – J., nr sprawy: N-88/2017).
Warto odnotować, że sprawa ta, mimo pierwotnego odrzucenia skargi powodowej z powodu rzekomego braku podstaw faktycznych, została rozstrzygnięta wyrokiem stwierdzającym nieważność małżeństwa.
Praktyczne inklinacje
W sytuacji odrzucenia skargi powodowej z powodu braku podstaw faktycznych można, zgodnie z przepisami prawa kanonicznego, wnieść rekurs do sądu apelacyjnego. W rekursie, powtórnie przytaczając podstawy faktyczne ze skargi, należy wskazać, co znakomicie ujął prof. Stawniak, że roszczenie strony powodowej powinno być rozpatrywane raczej w kontekście zaistnienia takiej okoliczności, która spowodowałaby możliwość odrzucenia skargi, a nie w kontekście szans na pozytywny wyrok. Tym bardziej, że zdarzają się przypadki uzyskiwania wyroku pro nullitate mimo pierwotnego odrzucenia skargi z powodu rzekomego braku podstaw faktycznych. Oficjał w fazie przyjmowania skargi nie ma bowiem za zadanie opiniować szans powodzenia sprawy i siły argumentów przytoczonych w skardze, lecz stwierdzić, czy skarga spełnia wymogi formalne.
Polecamy serwis: Rozwód kościelny