W zależności od praktyki sądowej, a zatem, albo w trakcie publikacji akt (gdy m.in. strony mają prawo do zapoznania się z ich treścią; gdy mają prawo do zaproponowania nowego środka dowodowego [środków dowodowych]), albo po zamknięciu postępowania dowodowego - strony procesowe mają prawo do zapoznania się i udzielenia odpowiedzi na uwagi przedwyrokowe Obrońcy węzła (kan. 1601 KPK). Jak już pośrednio zostało to powiedziane, strony zapoznają się z nimi w trakcie odczytu akt, bądź uwagi te przesyłane są im listownie. Warto dodać, iż Obrońcy przysługuje też prawo do udzielenia odpowiedzi na replikę strony (stron) (kan. 1603 §3 KPK).
Często można spotkać się ze zrozumiałą skądinąd reakcją - braku przychylności wobec tychże uwag, szczególnie, gdy akcentuje się w nich dobitnie i wyraźnie to wszystko, co przemawia przeciwko nieważności zawartego związku. Tymczasem ja polecam, aby spojrzeć na nie jako na swoistego rodzaju pomoc stronom, gdyż w trakcie wyrokowania nie zostają wzięte pod uwagę jedynie owe uwagi, ale całość materiału dowodowego, a w nim także replika stron.
Zobacz również: „Rozwód kościelny”: Jak nie przegrać z obrońcą węzła małżeńskiego?
Warto podejść do uwag w ten sposób i zastanowić się czy Obrońca nie ma w nich racji. Prawodawca przecież podkreśla ich racjonalność. Naturalną reakcją strony (stron) winno być zatem zajęcie równie merytorycznego, a nie emocjonalnego stanowiska wobec nich. Jest to duża szansa, aby przekonać Sąd do swojej racji.
Obrońca nie tylko może zaakcentować wszelkie niekoherencje, niejasności zgromadzonego materiału, co także zwrócić uwagę na braki w dokumentacji, a wraz z tym zwrócić się z prośbą do Trybunału o ich uzupełnienie. Czasami będzie to związane z dodatkową aktywnością strony (stron) (np. brak dokumentu, który strona może uzyskać na poparcie swoich racji), czasami zaś innych instytucji (np. brak świadectwa kwalifikacyjnego).
Warto poruszyć też inną kwestię. Powyżej została zaakcentowana jedna z funkcji wykonywanych przez Obrońcę węzła, dodajmy – funkcję już bardzo dobrze oddaną w nazewnictwie (Obrońca węzła małżeńskiego). Tymczasem nie jest to Jego jedyne zadanie. Często to właśnie Obrońca ma za zadania przygotować np. pytania dla stron, świadków (kan. 1533 KPK).
Nie oznacza to naturalnie, iż pytania te są ukierunkowane na nieudowodnienie nieważności zawartego małżeństwa. W swojej treści rzeczywiście skierowane są na zgromadzenie takich informacji, dzięki którym obiektywnie można wydać wyrok, a zatem także wyrok pozytywny. Pytania te skonstruowane są w oparciu o np. pozew, ew. odpowiedź na niego, zeznania stron. A zatem tym bardziej winno skłonić to stronę (strony) do zaproponowania też innych, gdy jest jakiś wątek, który przykładowo strona pozwana przypuszcza, iż została zatajona przez stronę powodową, bądź gdy np. strona powodowa, nie będąc pewną jakiegoś zagadnienia, prosi o konkretne pytanie, aby w ten sposób uzyskać ważną informację dla procesu.
Zapoznając się z uwagami Obrońcy węzła, w których przytoczone zostają argumenty przeciwko nieważności lub rozwiązaniu polecam nie przyjmowanie odgórnie stanowiska, iż orzekający Sędziowie pójdą za Jego głosem, co wzięcie pod uwagę całości materiału dowodowego. Czasami także po tonie wypowiedzi widać, w jaką stronę wydany zostanie wyrok.
Na zakończenie dla pełnego obrazu chciałabym pokrótce przybliżyć też inny kanon regulujący wykonywanie też innej funkcji przez Obrońcę węzła. A mianowicie, w przypadku zaferowania wyroku pozytywnego Obrońca węzła może apelować od niego do Trybunału wyższej Instancji (kan. 1628 KPK).
Zobacz również serwis: Rozwód kościelny