Po co ustanawiać zakaz zawarcia małżeństwa?
W Kościele katolickim dużą wagę przywiązuje się do ochrony małżeństwa, dobra nupturientów oraz troski o wspólnotę kościelną. W związku z tym ustawodawca ingeruje w strukturę aktu prawnego zawarcia małżeństwa. Poprzez to ustanawia dodatkowe i drugorzędne, a więc nieistotne części składowe tegoż aktu. Jednym z nich jest zakaz zawarcia małżeństwa. Celem zakazu jest zapobieżenie zawieraniu umowy małżeńskiej w sytuacjach wątpliwych i wymagających interwencji przełożonego.
Najczęściej taki zakaz ustanawiany jest w przypadku procesu o „unieważnienie ślubu kościelnego”, zwanego również „rozwodem kościelnym”. Wówczas to w wyroku, który orzeka nieważność danego małżeństwa wskazuje się, iż powód i pozwany (albo tylko jedno z nich) nie mogą zawrzeć ponownie związku małżeńskiego bez konsultacji z psychologiem.
Co należy rozumieć pod pojęciem zakazu?
Zakaz to postanowienie władzy kościelnej zawarte w ustawie, akcie administracyjnym bądź orzeczeniu sądowym, wydane czasowo, odnoszące się do konkretnej osoby, wyrażające zastrzeżenie, warunek lub ograniczenie.
Zakaz – w odróżnieniu od przeszkód – obowiązuje jedynie pod sankcją niegodziwości zawarcia małżeństwa. Zatem jeżeli dana osoba – pomimo nałożonego na nią zakazu – zawrze ponownie ślub kościelny, będzie on ważny – z punktu widzenia prawa kanonicznego – ale niegodziwy.
Kiedy należy ustanowić zakaz zawarcia ślubu kościelnego?
Zakaz ów nakładany jest zawsze w przypadku wystąpienie co najmniej jednej z dwóch przyczyn. Pierwszą z nich jest absolutna niemoc płciowa (por. kan. 1084 KPK) – np. niezdolność dokonania stosunku małżeńskiego. Druga zaś obejmuje trwałą niezdolność do zawarcia małżeństwa (por. kan. 1095 KPK) – np. uzależnienie od alkoholu, narkotyków, hazardu, seksu albo pornografii.
Kiedy można ustanowić zakaz zawarcia ślubu kościelnego?
Są jednak sytuacje, w których taki zakaz można ustanowić, ale nie jest to konieczne. Pierwsza z nich występuje wówczas, gdy jedna ze stron stała się przyczyną nieważności z powodu podstępu (np. kobieta wprowadziła męża w błąd co do tego, że może mieć dzieci, wiedząc, że nigdy to nie nastąpi, bo np. cierpi na waginizm). Druga sytuacja związana jest z osobą, która stała się przyczyną nieważności małżeństwa z powodu symulacji (np. w dniu zawarcia małżeństwa kobieta wewnętrznie chciała, aby ten ślub nie doszedł do skutku, bo obawiała się tego, że jej współmałżonek nie będzie dobrym mężem).
Warto jednak zaznaczyć, iż nie są to wszystkie przyczyny, jakie mogą powodować nałożenie zakazu zawarcia małżeństwa. Sądy kościelne często nakładają klauzulę w przypadku postawienia przez stronę warunku podczas zawierania małżeństwa (np. wówczas, gdy kobieta mówi do swojego przyszłego męża, że weźmie z nim ślub, jeżeli ten zostanie prawnikiem).
Michał Poczmański
adwokat kościelny
Kancelaria Kanoniczna
https://www.kancelaria-kanoniczna.com/
Polecamy serwis: Rozwód kościelny