Kościół katolicki od początku swojego istnienia sprzeciwiał się zawieraniu takich małżeństw. Chroniąc tym samym uprawnienia strony niewinnej, która w wypadku potencjalnego popełnienia przez współmałżonka bigamii, popadała w niedostatek. Świat wokół nas stale się zmienia, a Kościół musi dostosowywać się do panujących realiów. Efektem tego jest przyzwolenie na małżeństwa cieszące się dyskrecją .
Małżeństwo takie jest normowane przez Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku w kanonach od 1130 do 1133. Z treści zawartych tam uregulowań wynika, że jego zawarcie bez naglącej i poważnej przyczyny oraz bez zgody ordynariusza miejsca powoduje, że jest ono niegodziwie, choć ważne.
Warunki do zawarcia małżeństwa tajnego
Przede wszystkim muszą występować poważne i naglące przyczyny. Co możemy przez to rozumieć? Wojciech Góralski w swojej książce „ Kościelne prawo małżeńskie” podaje przykładowe sytuacje, które uzasadniałyby konieczność zawarcia małżeństwa tajnego:
• Para trwa w konkubinacie tak długo, że przez otoczenie jest uznawana za małżeństwo ( tzw „ uspokojenie sumienia”)
• Rodzice narzeczonych nie zgadzają się na ich małżeństwo
• Duża dysproporcja między statusem społecznym i materialnym narzeczonych
• Para nie może zawrzeć małżeństwa na gruncie cywilnym
• Narzeczeni w wypadku rozgłoszenia faktu zawarcia przez nich małżeństwa, utraciliby podstawowe środki utrzymania.
Zobacz: Jak unieważnić ślub kościelny?
Na zawarcie takiego małżeństwa musi zezwolić ordynariusz miejsca zamieszkania nupturientów, po uprzednim ustosunkowaniu się do przedstawionych przez nich przyczyn. Powinien on wyrobić w sobie pewność moralną, a także dokładnie sprawdzić stan wolny małżonków oraz brak przeszkód małżeńskich.
Czym się różni małżeństwo tajne od jawnego?
Praktycznie niczym. W obydwu przypadkach przy sakramencie asystuje kapłan, obecni są świadkowie a narzeczeni przysięgają sobie miłość i wierność. Jednakże, poza nimi oraz poza ordynariuszem miejsca, nikt o fakcie zawarcia tego małżeństwa nie wie. Para powinna wyznaczyć sobie na świadków jedynie osoby zaufane i wtajemniczone w sytuację.
Co zawiera zezwolenie ordynariusza miejsca na zawarcie małżeństwa tajnego?
- konieczność obowiązkowego przeprowadzenia dochodzenia przedmałżeńskiego
- obowiązek zachowania tajemnicy przez kapłana, świadków, małżonków, oraz przez wydającego zezwolenie ordynariusza miejsca( obowiązek taki może być wzmocniony odpowiednią przysięgą, lecz nie musi)
Dochodzenie przedmałżeńskie powinno być przeprowadzone w sposób tajny. To znaczy, że rezygnuje się tu z zapowiedzi. Osoba prowadząca takie dochodzenie jest obowiązana do zachowania tajemnicy.
Obowiązek zachowania tajemnicy wiąże w sposób absolutny jedynie świadków, małżonków i kapłanów udzielających sakramentu. Ordynariusz miejsca, może bowiem wg Kan 1131 n.2 , gdy z faktu zachowywania tej tajemnicy wyniknęłoby jakieś zgorszenie( może ono nastąpić w wypadku, gdyby małżonkowie uchodzili w społeczeństwie za konkubinat, co gorszyłoby innych wiernych; gdyby małżonkowie ci nie ochrzcili swojego dziecka lub wychowywali na sposób niechrześcijański) lub poważna szkoda dla tzw „’świętości ‘ małżeństwa( gdyby małżonek chciał zawrzeć kolejne, bigamiczne w tym wypadku małżeństwo).
Zobacz: Bigamia przyczyną unieważnienia małżeństwa
Naturalna konsekwencja tajności małżeństwa- zapisanie jego faktu w specjalnej tajnej księdze, znajdującej się w tajnym archiwum Kurii. Dokonuje tego proboszcz parafii, w której małżeństwo zawarto. W wypadku ustania tajności takiego małżeństwa, należy odnotować jego zawarcie w normalny sposób, czyli wpisać do zwykłej parafialnej księgi zaślubionych.
Ciekawym jest, że dziecko zrodzone z małżeństwa tajnego jest zapisywane w pospolitej księdze ochrzczonych. Władze kościelne zalecają jednak, by przy adnotacji pomijać nazwiska rodziców. Powinny one znaleźć się w tajnej księdze w tajnym archiwum Kurii( oczywiście sam fakt narodzin potomka również).