Zgodnie z dyspozycją kanonu 1628 Kodeksu Prawa Kanonicznego (dalej k.p.k.) strona, która czuje się pokrzywdzona wyrokiem ma prawo apelować od wyroku do wyższego sędziego. Tym samym apelacja w postępowaniu separacyjnym, podobnie zresztą jak i w innych postępowaniach sądowych stanowi odwołanie od trybunału, który wydał wyrok w pierwszej instancji do trybunału wyższego rzędu. Składana jest przez stronę powodową lub pozwaną, a jej celem jest weryfikacja i ponowne rozpatrzenie sprawy. Ponowne rozpatrzenie sprawy zmierza natomiast do utrzymania zaskarżonego wyroku w mocy lub uchylenia rozstrzygnięcia wydanego w sprawie.
Prawo do apelowania wynika z naturalnego uprawnienia człowieka do obrony przed niesprawiedliwością.
Apelacja w procesie pisemnym
Apelacja w postępowaniu separacyjnym toczonym według przepisów pisemnego procesy spornego składa się z dwóch etapów:
1. pierwszego stopnia – wtedy odbywa się w trybunale, który wydał taki wyrok,
2. drugiego stopnia – wtedy odbywa się w trybunale, który ma sprawę ponownie rozpatrzyć.
Zgodnie z kanonem 1630 k.p.k. apelację należy zgłaszać sędziemu, który wydał wyrok w zawitym terminie piętnastu dni od powzięcia wiadomości o ogłoszeniu wyroku, a jeśli jest ustna, notariusz winien ją zredagować na piśmie wobec samego apelującego. Następnie apelację należy poprzeć u sędziego, do którego jest kierowana, w ciągu miesiąca od jej zgłoszenia, chyba że sędzia od którego się apeluje, udzielił stronie dłuższego terminu do jej poparcia (zob. kan. 1633 k.p.k.). Tym samym norma z kanonu 1633 k.p.k. zawiera wyraźne polecenie prawodawcy, które często stronom nie jest znane, dlatego też należy o nim wyraźnie strony pouczać. Poparcie takie zgodnie z dyspozycją kan. 1634 § 1 k.p.k. może polegać wyłącznie na tym by strona prosiła sędziego wyższego o zmianę zaskarżonego wyroku, dołączając odpis tego wyroku i podając rację apelacji.
Zgłoszenie apelacji zgodnie z wymaganymi kodeksowymi powoduje, iż zawiesza ona wykonanie wyroku.
Zobacz również: Jak ustanowić separację w Kościele w ustnym procesie spornym?
Apelacja w procesie ustnym
Odnosząc się natomiast do wyroku wydanego w trybie ustnego procesu spornego trybunał apelacyjny w pierwszej kolejności weryfikuje przede wszystkim kwestię prawidłowości zastosowania prawidłowości zastosowania tego rodzaju trybu procedowania. Prawodawca natomiast w sekcji II, tytule XI, części II k.p.k. więcej o postępowaniu apelacyjnym nie stanowi, dlatego też postępowanie apelacyjne toczono musi być przez strony z zachowaniem ogólnych zasad procesowych.
Podsumowanie
W założeniu ustawodawcy apelacja służy przede wszystkim do zwalczenia wyroku bezpośrednio z racji błędnych ustaleń prawnych lub faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji. Jej zadaniem bowiem pozostaje usunięcie krzywdy, której doznała strona wskutek wydanego wyroku.
Zobacz również serwis: Rozwód kościelny