Osoby wnioskujące o proces kościelny często zadają pytanie : „Czy mogę starać się o proces kościelny bez uzyskania orzeczenia o rozwodzie cywilnym?"
Proces kanoniczny a proces cywilny to dwie niezależne od siebie dziedziny prawne, dlatego też, możemy uzyskać orzeczenie o nieważności małżeństwa kościelnego bez otrzymania rozwodu cywilnego, jak również posiadać orzeczenie o rozwodzie cywilnym bez wyroku stwierdzającego nieważność małżeństwa w Kościele katolickim.
Koszty i pomoc prawna
Podstawowym problemem dotykającym osoby zainteresowane procesem kościelnym jest błędna informacja o wysokich kosztach procedowania, jak i niewiedza na temat możliwości skorzystania z pomocy prawnej adwokata kościelnego. Koszty sądowe oscylują w granicach od 800 zł do 1500 zł I instancja i II instancja od 400 do 600 zł, czasami dochodzą koszty powołania biegłego sądowego (do 200 zł).
Skorzystanie z pomocy prawnej adwokata jest możliwe na każdym etapie procesu kościelnego lub od samego początku jego trwania, kiedy adwokat zobowiązuje się z włączeniem pełnomocnictwa prowadzić całość postępowania. Jeśli istnieją przesłanki prawne do stwierdzenia nieważności małżeństwa, osoba zainteresowana lub adwokat strony, powinien skierować skargę powodową do odpowiedniego miejscowo Sądu Kościelnego, w którym został zawarty sakrament małżeństwa lub do Sądu diecezji zamieszkania strony pozwanej.
Najczęstsze przyczyny stwierdzenia nieważności małżeństwa
Najczęstszą przyczyną stwierdzającą nieważność małżeństwa, jest tytuł prawny określany według kodeksu prawa kanonicznego jako kan. 1095 n. 3, który stwierdza: „niezdolni do zawarcia są ci, którzy z przyczyn natury psychicznej nie są zdolni podjąć istotnych obowiązków małżeńskich”.
Powyższy tytuł nieważności jest stwierdzeniem niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich. Istota niezdolności do podjęcia obowiązków małżeńskich polega na tym, że nie można zobowiązać się do realizacji czegoś, czego nie jest się w stanie wykonać, według zasady prawa rzymskiego ad impossibile nemo tenetur. Zasadnym jest stwierdzenie, że kiedy strony próbują samodzielnie sporządzać skargi powodowe, które to skargi w swojej treści nawiązują do pozwu o rozwód cywilny, popełniają tym samym kardynalny błąd. W skardze powodowej, nawiązując do kan. 1095 n.3, przedstawiamy m.in. analizę charakteru strony z okresu przedślubnego przedstawiając pewne symptomy nieprawidłowości, które można określać z perspektywy czasu.
Zobacz również serwis: Rozwód kościelny
Skarga powodowa
Jednocześnie pod uwagę bierzemy okres praktyki postępowania strony w życiu małżeńskim udowadniając tym samym, odkryte niezdolności, które w swoim radykalizmie uniemożliwiły nawiązanie poprawnych relacji osobowych z drugim małżonkiem. Relacje te powinny służyć istocie dobra małżonków. W skardze powodowej opisujemy również sferę decyzyjności strony, system wartości, itp. w nawiązaniu do konkretnego stanu faktycznego, odnośnie praktyki postępowania strony w życiu małżeńskim. Tak, aby sąd mógł z treści skargi powodowej odnaleźć związek przyczynowy, między niezdolnością psychiczną w działaniu strony, którą przedstawiamy jako tytuł prawny a konkretnym zachowaniem. To w całościowym obrazie sytuacyjnym przedstawia wiarygodność zaistnienia konkretnego problemu prawnego.
Sam opis przedstawiający jedynie historię małżeństwa zapisany w skardze powodowej, wprowadzany do procesu jest niewystarczający i taki „pozew” łatwo zostanie „obalony”. Zasadnym jest stwierdzenie, że skarga powodowa to pierwszy i najważniejszy obraz stanu faktycznego przedstawiający problematykę prawną, a nie jest to opis zgodnego pożycia stron do wystąpienia pierwszych problemów małżeńskich. Ten „ pierwszy obraz „ powinien być jak najbardziej wiarygodny, dlatego też musi zawierać w sobie opis prawno – psychologiczny zaistniałego problemu poprzedzającego okres poznania jak i pożycia stron np. analiza charakteru strony. Należy pamiętać, że w momencie uzyskania w procesie kościelnym, orzeczenia negatywnego, nie możemy już wnioskować ponownie z tego samego tytułu, dlatego też w momencie otrzymania dwóch prawomocnych wyroków negatywnych dotyczących tych samych przesłanek procesowych, stronie nie przysługuje już prawo do I instancji.
Zobacz również: Czy rozwód cywilny wpływa na ustanie małżeństwa kościelnego?