W uzupełnieniu mego poprzedniego artykułu zatytułowanego „Jak wygląda kanoniczne postępowanie w przedmiocie ustanowienia separacji” poniżej oraz w kolejnych dysertacjach omówię poszczególne możliwości, dzięki którym pomiędzy małżonkami może zostać ustanowiona separacja.
Przedtem należy poczynić generalną uwagę, iż wspólne życie małżonków jest konsekwencją powstania pomiędzy nimi węzła małżeńskiego. Dlatego też procesu o separację nie można ograniczać jedynie do regulacji dotyczących skutków cywilnych małżeństwa. Tym samym zgodnie z trendami współczesnej kanonistyki nie można spraw w przedmiocie ustanowienia separacji pozostawiać wyłącznie władzom państwowym. Niemniej jednak ustawodawca kościelny w żadnej mierze nie ignoruje orzeczeń sądów świeckich dotyczących stosunków separowanych małżonków oraz stosunków panujących pomiędzy nimi ze względu na dzieci lub majątek. Skutki cywilne separacji wywierają bowiem także pewien wpływ na sytuację tychże małżonków w Kościele.
Zobacz: Co zawiera wyrok stwierdzający nieważność małżeństwa kościelnego?
Procedura administracyjna
Przewrotnie zacznę jednak od omówienie kanonicznego postępowania administracyjnego w przedmiotowym temacie. W pierwszej kolejności skupiam się na nim, gdyż takie postępowanie jest dla małżonków bardziej odpowiednie aniżeli sądowe. Jest bowiem znacznie prostsze, ale w tym trybie mogą być rozpatrywane sprawy nieskomplikowane.
Normy kodeksowe
Zgodnie z normą kodeksową separacja osobowa małżonków ochrzczonych, jeżeli zgodnie z przypisami prawa nie zarządzono inaczej w odniesieniu do szczególnych miejsc, może być zarządzona dekretem biskupa diecezjalnego, wydanym w drodze postępowania administracyjnego. A zatem uściślając kompetentnym biskupem diecezjalnym w sprawie o ustanowienie separacji w postępowaniu administracyjnym jest ten, który jest ordynariuszem własnym małżonków zgodnie z treścią kan. 107 § 1 Kodeksu postępowania kanonicznego. W przedmiotowych sprawach winien on kierować się normami zawartymi w kan. 48 – 58, gdyż przez dekret zarządzający separację należy rozumieć akt administracyjny podjęty przez kompetentną władzę, na mocy którego, zgodnie z przepisami prawa zostaje podjęta decyzja. Dekret, by był ważny musi mieć także odpowiednią formę. Forma pisemna nie jest konieczna pod sankcją nieważności, lecz jest ona wymagana dla celów dowodowych. Motywacja decyzji natomiast świadczyć może jedynie o racjonalnym działaniu władzy i służyć może dla celów odwoławczych.
Przed podjęciem decyzji kompetentna władza kościelna winna jednak zebrać niezbędne informacje i dowody oraz oczywiście, o ile jest to możliwe wysłuchać tych, których prawa mogą być zagrożone lub naruszone. Biskup diecezjalny przy podejmowaniu decyzji nie powinien opierać się jedynie na przesłuchaniu stron, lecz powinien także odwoływać się do zeznań świadków, a nawet zasięgać opinii biegłych.
Podsumowanie
Postępowanie administracyjne pozwala stronom na orzeczenie separacji bez klasycznego kontradyktoryjnego procesu sądowego, w którym małżonkowie musieliby stanąć przeciwko sobie. Sprawia to, iż takie postępowanie jest dla stron rozwiązaniem bardzo korzystnym, gdyż nie przekłada się ono na powstanie ewentualnych konfliktów czy wzajemnych oskarżeń. Jednocześnie znacznie ułatwia ono także wznowienie życia małżeńskiego.
Zobacz serwis: Rozwód kościelny