Orzeczenia sądów kościelnych nie mogą mieć wpływu na orzeczenie sądu państwowego o ważności lub ustaniu związku małżeńskiego. Przesądza o tym konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 r. Zgodnie z nim zakres jurysdykcji sądu kościelnego i świeckiego w odniesieniu do orzekania w sprawach małżeńskich został wyraźnie rozdzielony.
Zawsze o małżeństwie świeckim orzekają sądy państwowe. Rozdzielność sądów kościelnych i świeckich wynika przede wszystkim z różnic istniejących pomiędzy prawem kanonicznym a prawem polskim.
W praktyce może dojść do takiej sytuacji, że na gruncie prawa cywilnego doszło do rozwodu i następnie do zawarcia nowego małżeństwa, podczas gdy w świetle prawa kanonicznego wciąż ważne jest pierwsze małżeństwo.
Rozwód cywilny czy unieważnienie małżeństwa cywilnego regulowane jest przez prawo polskie, natomiast stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego przez prawo kanoniczne Kościoła katolickiego, co oznacza, że są to odmienne systemy prawne.
W kościele katolickim nie istnieje instytucja rozwodów a stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego.
W Kościele katolickim występuje zasada bezwzględnej nierozerwalności małżeństw. Małżeństwo zawarte i dopełnione nie może być rozwiązane żadną ludzką władzą i z żadnej przyczyny, oprócz śmierci. Ślub kościelny jest więc instytucją religijną polegającą na przyrzeczeniu sobie wierności i oddania, aż do śmierci przed obliczem Boga.
To, że przepisy w prawie kanonicznym są aż tak zaostrzone, wynika z tego, że Kościół ma za zadanie propagować jedność małżeńską, gdzie sakrament małżeństwa ma być silny i przetrwać każdy kryzys.
Zobacz również: Jak przebiega proces kościelny o unieważnienie ślubu?
Rozwód kościelny
Kodeks Prawa Kanonicznego nie tylko definiuje małżeństwo, lecz również wymienia przeszkody uniemożliwiające jego ważne zawarcie i określa warunki kanoniczno-prawne ważnego zawarcia małżeństwa. Nieważność małżeństwa kościelnego stwierdza Sąd Biskupi właściwy ze względu na miejsce zawarcia małżeństwa.
Do odpowiedniego Sądu Biskupiego należy skierować tzw. skargę powodową o nieważność małżeństwa. W rozwinięciu należy dokładnie opisać przebieg małżeństwa, tzn. gdzie małżeństwo zostało zawarte, jakie mogą być powody unieważnienia, które z małżonków pierwsze odeszło, jakie były stosunki przedmałżeńskie przyszłych małżonków oraz wskazać dowody i powołać świadków.
Zobacz również serwis: Rozwód kościelny