Norma prawna bardzo istotna, ponieważ z jednej strony identyfikuje się z elementarną zasadą prawa natury, że nie można kogoś zobowiązywać do czegoś, czego nie jest w stanie wypełnić.
Można tutaj wyszczególnić wszelkiego rodzaju psychopatie, charakteropatie, socjopatie, patologie i nieprawidłowości osobowości, o które opisuje współczesna psychologia. Nie są to choroby psychiczne, chociaż ten tytuł prawny ich nie wyklucza ale takie konstrukcje psychiki człowieka, które nie pozwalają zbudować wspólnoty małżeńskiej i realizować istotnych obowiązków małżeńskich wynikających z zobowiązania jakim jest przysięga małżeńska.
Zobacz też: Rozwód kościelny
Niezdolność psychiczna do podjęcia obowiązków małżeńskich w wielu przypadkach objawia się dopiero po ślubie, ponieważ strony zamieszkają razem i są ze sobą , gdy pojawi się dziecko, codzienne obowiązki itd. Stąd w procesach z tytułu niezdolności psychicznej bada się w wyniku formalizmu procesowego w większości fakty poślubne, a potem przekazuje się sprawę biegłemu sądowemu - psychiatrze lub psychologowi, który wydaje opinię o zaistnieniu, bądź niezaistnieniu niezdolności u danej osoby .
Można posiadać wiedzę na temat natury małżeństwa, zdawać sobie sprawę z powagi i znaczenia istotnych praw i obowiązków, a jednocześnie wyrażać chęć zawarcia prawdziwego małżeństwa, a mimo to umowa małżeńska będzie nieważnie zawierana jeśli strona jest niezdolna do zrealizowania istotnych zobowiązań małżeńskich z powodu przyczyn natury psychicznej ( Kan. 1095 p. 3).
Jeśli ktoś wyraża chęci wykonania czegoś do czego się zobowiązuje poprzez umowę i nie jest w stanie tego wykonać mimo prób działania w dobrej wierze, podejmuje się zobowiązania z wadą oświadczenia woli. Kto zawiera umowę małżeńską, musi swoimi możliwościami psychicznymi gwarantować, że wywiąże się z określonych zobowiązań wynikających z sakramentu małżeństwa.
Niezdolność natury psychicznej, która może uniemożliwić wykonywanie obowiązków małżeńskich to m.in. zaburzenie osobowości, alkoholizm, narkomania, anomalie seksualne (np. homoseksualizm, nimfomania), sadyzm, masochizm, duży stopień niedojrzałości osobowościowej, skrajny egoizm .
Zobacz też: Sprawy rodzinne