Małżeństwo jest również umową „Matrimonium contractum”, dlatego słusznym jest stwierdzenie, że zgoda małżeńska stron jest istotnym i wewnętrznym elementem tej umowy.
Bez wzajemnej wymiany pomiędzy stronami prawdziwej zgody małżeńskiej nie możemy mówić o zaistnieniu małżeństwa, nawet, kiedy strony zachowały zewnętrzny ceremoniał przepisany przez prawo kanoniczne.
Zgoda małżeńska powinna być rzeczywista, nie może być aktem czysto zewnętrznym, lecz musi wypływać z woli wewnętrznej.
Ponieważ zgoda małżeńska jest aktem woli, dlatego nieważność umowy małżeńskiej, może być spowodowana wadą w oświadczeniu woli. Wada zgody małżeńskiej morze być uwarunkowana różnymi okolicznościami, które wpływają na rozum lub wolę ograniczają tę zgodę w sposób istotny.
Zobacz też: Alimenty
Zainteresowana osoba, która stwierdzi zasadność złożenia skargi powodowej o orzeczenie nieważności małżeństwa, musi najpierw uświadomić sobie, na jakiej podstawie prawnej chce to zrobić. Należy pamiętać, że poprawnie sporządzona skarga powodowa powinna zawierać typową argumentację prawną uzasadniającą zaistnienie wady zgody małżeńskiej, jeżeli okoliczności dotyczące opisu stanu faktycznego na to wskazują. Dlatego też należy stwierdzić, że chronologiczny opis historii małżeństwa przytaczany przez zainteresowane procesem strony jest w późniejszym etapie postępowania kanonicznego informacją niewystarczająca, aby w pełni uprawdopodobnić zaistnienie problemu prawnego.
Proces kościelny nie orzeka rozkładu pożycia małżeńskiego, dlatego też opis historii małżeństwa często sporządzony przez prawników czy też strony jest błędny, wtedy kiedy wzorem staje się pozew o rozwód. Strona bowiem nie wnosi o orzeczenie rozwodu, jak ma to miejsce w sądzie cywilnym, ale uważa, że małżeństwo było przez nią zawarte nieważnie.
Należy opisać szereg okoliczności istotnych dla procesu kościelnego określając okoliczności uzasadniające nieważność małżeństwa.
W postępowaniu bierze się pod uwagę wszystkie okoliczności poprzedzające zawarcie związku małżeńskiego, towarzyszące zawarciu związku oraz zaistniałe po ślubie.
Zobacz też: Rozwód kościelny