Zawsze jeżeli małżonkowie decydują się na rozwód pozostaje kwestia uregulowania władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi. W wyroku rozwodowym Sąd orzeka o władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem, o kontaktach, oraz orzeka w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Ponadto w znowelizowanym przepisie Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka.
Sąd, rozstrzygając o władzy rodzicielskiej w wyroku orzekającym rozwód, może stosownie do okoliczności i „porozumienia małżonków” w tym przedmiocie:
a) pozostawić władzę rodzicielską obojgu rozwiedzionym rodzicom,
b) powierzyć wykonywanie tej władzy jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego z nich do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka,
c) ograniczyć władzę rodzicielską jednego lub obojga rodziców,
d) pozbawić władzy rodzicielskiej jednego lub oboje rodziców,
e) zawiesić władzę rodzicielską jednego lub obojga rodziców.
Zobacz również: Władza rodzicielska po rozwodzie
Sąd przed określeniem zakresu władzy rodzicielskiej szczegółowo ustala wszelkie okoliczności dotyczące faktycznej sytuacji życiowej małoletnich dzieci stron oraz rzeczywistego stosunku rodziców w tym zakresie. W tym celu zwraca się do RODK – Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno Konsultacyjnego o sporządzenie opinii nt. stosunku dzieci do rodziców, ich emocjonalnego związku z każdym z rodziców, ich sytuacji życiowej, itp.
Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice i dzieci mają obowiązek oraz prawo do utrzymywania ze sobą kontaktów.. Chodzi tutaj o odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce stałego pobytu oraz bezpośrednie porozumiewanie się z nim.
Jeśli jednemu z rodziców, w wyroku orzekającym rozwód sąd nie powierzył wykonywania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, lecz jedynie przyznał konkretnie określone uprawnienia i obowiązki, wtedy rodzic ten traci status przedstawiciela ustawowego dziecka. Prawo wykonywania wszelkich uprawnień i obowiązków dotyczących tego właśnie przedstawicielstwa, posiada tylko ten rodzic, której powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Jeszcze kilka słów na temat porozumienia, jakie mogą zawrzeć rodzice w sprawie ustalenia elementów władzy rodzicielskiej oraz ustalenia kontaktów. Porozumienie to ma cechy umowy, powinno określać sposób sprawowania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka w zakresie wszystkich elementów władzy rodzicielskiej, może więc - przykładowo - określać miejsce pobytu dziecka, zasady wychowania, kierunek i zakres wykształcenia, wybór szkoły i zawodu, praktykę zawodową, wypoczynek, leczenie oraz sposób utrzymywania kontaktów po rozwodzie, sposób rozstrzygania przyszłych sporów, np. przez mediacje. Pomocne rodzicom w opracowaniu porozumienia mogą być Rodzinne Ośrodki Diagnostyczno-Konsultacyjne.
Sąd przed rozstrzygnięciem o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej powinien wysłuchać dziecko. To wysłuchanie powinno odbyć się poza salą rozpraw, tak aby nie wpłynęło ujemnie na relacje dziecka z tym z rodziców, którego przedstawiło negatywnie podczas wysłuchania, podając przyczyny, dla których nie chce u niego pozostawać. Wysłuchanie odbywa się bez obecności rodziców i pełnomocników, by stworzyć dziecku atmosferę dyskrecji i swobodę wypowiedzi, a z udziałem biegłego psychologa tylko wówczas, gdy sędzia po skontaktowaniu się z dzieckiem nie będzie w stanie sam określić stopnia rozwoju umysłowego i dojrzałości dziecka oraz ocenić rozsądności jego wypowiedzi.
Pozostawiając pełną władzę rodzicielską obojgu rozwiedzionym małżonkom, sąd powinien także określić miejsce pobytu dziecka przy jednym z nich. Zapobiegnie to ewentualnym sporom rodziców co do miejsca pobytu dziecka i „przerzucania” go między nimi.
Również Sąd powinien orzec o wysokości alimentów jakie powinien płacić ten z rodziców, u którego dziecko nie będzie przebywał na stałe. Orzekając o wysokości alimentów sąd bierze pod uwagę przede wszystkim usprawiedliwione potrzeby małoletniego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.
Zobacz również serwis: Dziecko i prawo