Forma umowy
Zasada wolności umów, będąca jedną z naczelnych dyrektyw prawa cywilnego, w zakresie swobody kształtowania ustroju majątkowego małżeńskiego doznaje pewnego ograniczenia. Na podstawie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonkowie mogą ustrój majątkowy rozszerzyć, ograniczyć, bądź wyłączyć. Małżonkowie mogą również wprowadzić ustrój rozdzielczości majątkowej z wyrównaniem dorobków.
Umowa majątkowa małżeńska powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności), zastrzeżenie to oznacza na gruncie polskiego prawa cywilnego, iż zawarcie intercyzy w innej formie (np. w zwykłej formie pisemnej) spowoduje tym samym jej nieważność.
Jak wspomniano we wstępie, umowę majątkową można zawrzeć zarówno przed zawarciem małżeństwa, jak i również już po wstąpieniu w związek małżeński. W przypadku, gdy dojdzie to wspomnianej czynności prawnej przed zawarciem małżeństwa, staje się ona skuteczna dopiero w chwili wstąpienia w związek małżeński.
Rodzaje i zakres ustrojów majątkowych umownych
Na gruncie polskiego Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyróżniamy następujące rodzaje ustrojów majątkowych małżeńskich:
A. Wspólność majątkowa rozszerzona
B. Wspólność majątkowa ograniczona
C. Rozdzielczość majątkowa
D. Rozdzielczość majątkowa z wyrównaniem dorobków
Podstawowym ustrojem majątkowym małżeńskim jest ustrój wspólności majątkowej (powstaje on z mocy samego prawa, jeżeli małżonkowie nie zawarli wcześniej umowy majątkowej małżeńskiej).
Zobacz również: Nierówny podział majątku małżonków
Umowy majątkowe w praktyce
Ustawodawca uznaje więc ustrój wspólności majątkowej jako najbardziej optymalny dla zabezpieczenia potrzeb małżeństwa. Ustawodawca pozwala zarazem małżonkom wybrać jeden z czterech dostępnych umownych ustrojów majątkowych.
Umowne ustroje majątkowe są stosowane w praktyce, gdy małżonkowie dysponują już określonym majątkiem przed zawarciem małżeństwa, również w przypadkach gdy jest dysproporcja pomiędzy majątkami małżonków, czy też w sytuacjach, gdy małżonkowie prowadzą już na własny rachunek działalność gospodarczą bądź zawodową.
Nie należy zapominać o przypadkach, gdy wprowadzenie umownego ustroju majątkowego może zgodnie z zasadą słuszności wyrównać pracę i poświęcenie jednego z małżonków na rzecz gospodarstwa domowego i wychowania rodziny tak często niedocenianego na co dzień.
Zobacz również serwis: Podział majątku