Czym jest mediacja? Jakich kwestii rozwodowych może dotyczyć? Co powinni o niej wiedzieć małżonkowie? Prezentujemy najważniejsze informacje.
Czym jest mediacja?
Mediacja jest sposobem rozwiązania sporu w drodze dobrowolnych negocjacji prowadzonych przez strony przy udziale bezstronnego mediatora. Mediację prowadzi się w wielu dziedzinach m.in. w sprawach rodzinnych.
Mediacja umowna
Małżonkowie mogą skorzystać z mediacji jeszcze przed sprawą rozwodową, ustalając wspólnie wiele istotnych kwestii. Przykładowo, przedmiotem takich spotkań może być tzw. rodzicielski plan wychowawczy określający m.in. harmonogram opieki na dzieckiem. W mediacji umownej wynagrodzenie ustala się z wybranych mediatorem. W określonych przypadkach można również skorzystać z nieodpłatnej mediacji, świadczonej przez mediatorów w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej.
Mediacja w sądzie
Przed sądem mediację inicjuje jedna ze stron lub sąd.
W sprawie rozwodowej sąd może skierować strony do mediacji, jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa. Stanowi o tym art. 436 Kodeksu postępowania cywilnego. Przedmiotem mediacji może być również pojednanie się małżonków. Co istotne, skierowanie to jest możliwe także wtedy, gdy postępowanie zostało zawieszone.
Pierwszeństwo w wyborze mediatora mają małżonkowie. Jeżeli jednak nie uzgodnią sami kto ma być mediatorem, to wyboru tego dokona sąd. W takim przypadku sąd kieruje strony do stałego mediatora posiadającego wiedzę teoretyczną, w szczególności posiadającego wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa oraz umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych.
W sprawie rozwodowej mediacja nie jest zatem obowiązkowa.
Podstawową cechą mediacji jest jej dobrowolność.
Ponadto, zgodnie z art. 1838 § 2 k.p.c. mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia kierującego strony do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.
Warto jednak pamiętać, iż niekiedy takie postępowanie może pomóc rozwodzącym się małżonkom w ustaleniu najważniejszych kwestii.
W każdym stanie sprawy o rozwód lub separację sąd może skierować strony do mediacji w celu ugodowego załatwienia spornych kwestii dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację (art. 4452 k.p.c.).
Co warto wiedzieć o mediacji?
Postępowanie mediacyjne nie jest jawne. Zgodnie z przepisami mediator, strony i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym są obowiązane zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się w związku z prowadzeniem mediacji. Strony mogą jednak zwolnić mediatora i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym z tego obowiązku.
Kierując strony do mediacji, sąd wyznacza czas jej trwania na okres do trzech miesięcy. Na zgodny wniosek stron lub z innych ważnych powodów termin na przeprowadzenie mediacji może zostać jednak przedłużony, jeśli będzie to sprzyjać ugodowemu załatwieniu sprawy.
Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd ma moc prawną ugody zawartej przed sądem.
Sąd zaś uwzględnia porozumienie małżonków wynikające z ugody mediacyjnej w wyroku orzekającym rozwód lub separację.
Koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd zaliczane są do niezbędnych kosztów procesu. Nie może to być jednak kwota wyższa niż suma przysługującego mediatorowi wynagrodzenia i wydatków podlegających zwrotowi związanych z prowadzeniem mediacji. Wysokość wynagrodzenia mediatora określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości,
Koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd i zakończonej ugodą znosi się wzajemnie (jeżeli strony nie postanowiły inaczej).
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (j. t. Dz. U. z 2023 r., poz. 1550; ost. zm. Dz. U, z 2023 r., poz. 1860)