Jak skierować sprawę do mediacji?
Mediacja umowna może się odbywać na dwa sposoby: w drodze zwarcia umowy o mediację oraz na wniosek.
W umowie o mediację należy określić strony mediacji, jej przedmiot oraz osobę mediatora lub sposób jego wyboru. Warto także zawrzeć postanowienie o obowiązkach mediatora, klauzulę poufności oraz wynagrodzenie mediatora i inne koszty, które mogą powstać w związku z przeprowadzeniem mediacji, np. koszty wynajmu sali. Ponadto można także zamieścić postanowienia dotyczące czasu i miejsca trwania mediacji. Umowa taka może być zarówno częścią umowy głównej regulującą relacje między stronami na przyszłość jak i samodzielną umową. Ustawodawca nie przewidział żadnych szczególnych wymagań w zakresie formy umowy o mediację. Można ją, zatem zawrzeć w dowolnej formie.
Podpisując umowę strony godzą się na mediację i tym samym dla każdej ze stron powstaje obowiązek wzięcia w niej udziału. Niemniej jednak, ze względu na dobrowolny charakter mediacji, obowiązku tego nie da się wyegzekwować za pomocą środków przymusu państwowego. Co więcej podpisanie umowy o mediację, nie stanowi przeszkody do rozpoznania sprawy przez sąd w postępowaniu cywilnym. Jest to zagwarantowane konstytucyjnie prawo do sądu. Jednakże, jeżeli zawarto taką umowę, ale nie jest realizowana i pozwany przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy podniesie zarzut zawarcia umowy, sąd skieruje sprawę do postępowania mediacyjnego.
Zobacz także: Mediacja w sprawach rodzinnych - kiedy warto ją prowadzić
Drugim sposobem wszczęcia mediacji umownej jest złożenie przez jedną ze stron wniosku o przeprowadzenie mediacji. Jest on niejako odpowiednikiem postanowienia sądu kierującego niosek do mediacji. Dopiero w chwili wyrażenia zgody przez drugą stronę dochodzi miedzy nimi do zawarcia umowy o mediację. W tym wypadku wszczęcie mediacji następuje w chwili doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenia mediacji wraz z dowodem doręczenia odpisu wniosku drugiej stornie, lub też z chwilą doręczenia mediatorowi zgodnego wniosku stron.
Wniosek o przeprowadzenie mediacji musi obligatoryjnie zawierać:
• oznaczenie stron,
• dokładnie określone żądanie,
• przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie,
• podpis strony oraz
• wymienienie załączników.
Do wniosku należy dołączyć również umowę o mediację, o ile została zawarta na piśmie, a także dowód doręczenia odpisu wniosku stronie, która go nie podpisała.
Sprawa trafia do mediatora, który niezwłocznie kontaktuje się ze stronami mediacji i informuje je o zasadach mediacji. Ponadto ustala ze stronami sposób prowadzenia mediacji i zawiera z nimi umowę o mediację.
Jak wygląda postępowanie mediacyjne? Kto w nim uczestniczy ?
W postępowaniu uczestniczą strony konfliktu oraz mediator lub mediatorzy. Mogą brać w niej także udział dzieci stron na specjalnych zasadach i za zgodą obojga rodziców. Czasem będą brać w niej udział także prawnicy lub pełnomocnicy stron. Na prośbę strony i za zgodą drugiej strony i mediatora mogą brać w niej także udział krewni, doradcy, psycholog dziecięcy itp. Zwykle, na początku, mediator objaśnia stronom na czym będzie polegać przeprowadzenie mediacji, zapoznaje się ze stanowiskami stron i proponuje im kolejność dyskusji nad poszczególnymi kwestiami, a następnie pomaga stronom w dyskutowaniu proponowanych przez nie rozwiązań. Strony samodzielnie wypracowują z pomocą mediatora nowy kształt swojej przyszłości.
Mediacja kończy się spisaniem protokołu z mediacji i często choć nie zawsze spisaniem porozumienia, czyli ugody.
Czas trwania mediacji
Czas trwanie mediacji może być różny. Z reguły na rozwiązanie sprawy konieczne jest poświęcenie kilku spotkań trwających od półtorej do kilku godzin, chociaż zdarzają się także sesje półgodzinne. W sprawach wielowątkowych i skomplikowanych zwykle potrzebne jest więcej spotkań. Spotkania takie odbywają się najczęściej, w zależności od ustaleń, kilka razy w tygodniu, raz na tydzień lub rzadziej. W przypadku mediacji skierowanej przez sąd strony mają 30 dni na dojście do porozumienia, ale jeśli uznają zgodnie, iż potrzebują na to więcej czasu mogą prosić sąd o przedłużenie tego czasu składając odpowiedni wniosek.
Porozumienie mediacyjne
Mediacja kończy się zwykle spisaniem protokołu oraz ugody. Porozumienie zawarte w wyniku mediacji umownej jest umową cywilnoprawną. Po jej zawarciu mediator wysyła ją wraz z protokołem do sądu właściwego do rozpoznania danej sprawy, gdyby miała trafić do sądu lub do sądu, który skierował sprawę do mediacji. Od tego momentu, każda ze stron może wystąpić do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie ugody mediacyjnej jako ugody sądowej, co nada jej taką samą moc jaką ma wyrok sądowy lub, w sprawach majątkowych, o nadanie klauzuli wykonalności. Mediacja nie zawsze kończy się sukcesem, czyli podpisaniem porozumienia – ugody. W takim przypadku mediator sporządza protokół i przesyła go stronom, a jeśli mediacja toczyła się ze skierowania sądu także do sądu.
W kodeksie rodzinnym i opiekuńczym znajduje się zapis zgodnie z którym sąd ma obowiązek uwzględnić porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli ustalenia te są zgodne z dobrem dziecka.
Porozumieniem takim może być ugoda będąca wynikiem mediacji. Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym konieczne będzie także włączenie dziecka do dyskusji w sprawach, które go dotyczą, o ile tylko będą na to pozwalać okoliczności.
Regulacje prawne dotyczące mediacji oraz ich omówienia są dostępne na stronie ministerstwa sprawiedliwości.