Co do zasady renta socjalna przysługuje osobie, która jest pełnoletnia i całkowicie niezdolna do pracy. Niekiedy jednak mimo spełnienia tych warunków nie można liczyć na przyznanie renty.
Renta socjalna nie przysługuje osobie, która:
- ma ustalone prawo do emerytury, uposażenia w stanie spoczynku, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej, świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej, renty strukturalnej, świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego,
- jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczających 5 ha przeliczeniowych (współwłaścicielowi renta nie przysługuje, gdy ma udział w takiej nieruchomości, który przekracza 5 ha przeliczeniowych),
- jest tymczasowo aresztowana albo odbywa karę pozbawienia wolności,
- ma ustalone prawo do renty rodzinnej (części renty) w wysokości przekraczającej 200 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Renta socjalna nie przysługuje osobie, która jest uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy. Jednakże od tej zasady istnieje wyjątek. Dotyczy on osoby, która:
- ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym tzw. renty uczniowskiej oraz
- ma ustalone prawo do renty rodzinnej, przy czym wysokość renty rodzinnej jest niższa lub równa 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
jeśli osoba ta pobiera rentę rodzinną jako świadczenie wyższe lub wybrane.
Osoba, która była uprawniona do renty socjalnej i której prawo do tej renty ustało w związku z osadzeniem w areszcie wskutek tymczasowego aresztowania lub w zakładzie karnym w celu odbycia kary pozbawienia wolności, może zgłosić wniosek o przyznanie renty socjalnej w wysokości 50% kwoty tej renty.