Do tej pory sądy dokonywały w tym kontekście różnej interpretacji art. 65 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który stanowi, że „renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń”.
W wyroku z dnia 28 lutego 2001 r. (sygn. akt II UKN 248/00) Sąd Najwyższy stwierdził, że nie można nabyć renty rodzinnej po osobie, która nie spełniała warunków ustawowych a otrzymywała świadczenia w wyniku błędu ZUS. Uznał bowiem, że spełnione powinny być oba warunki zwarte w przytoczonym przepisie.
POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej
Odmienny pogląd Sąd Najwyższy wyraził z kolei w wyroku z dnia 11 października 2016 r. (sygn. I UK 354/15). SN stwierdził w tym przypadku, że już sama wykładnia gramatyczna art. 65 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - posłużenie się przez ustawodawcę spójnikiem „lub” świadczy o tym, że do nabycia prawa do renty przez członka rodziny wystarczy spełnienia przez zmarłego w chwili śmierci jednej z tych przesłanek. Ponadto SN podkreślił, że „obowiązujące przepisy nie przewidują trybu weryfikowania uprawnień osoby zmarłej do świadczenia, które pobierała do dnia swojej śmierci. Po śmierci świadczeniobiorcy niedopuszczalne jest ponowne ustalanie prawa do pobieranego świadczenia, a zatem nie ma żadnych podstaw do uznania, że decyzja przyznająca prawo do tego świadczenia mogłaby być pozbawiona skutków prawnych”.
Zobacz serwis: Praca
Te rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych skłoniły I Prezes Sądu Najwyższego do sformułowania zagadnienia prawnego o następującym brzmieniu: „Czy na podstawie art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dopuszczalne jest nabycie prawa do renty rodzinnej po osobie, która - nie spełniając warunków ustawowych - pobierała wskutek błędnej decyzji ZUS świadczenie emerytalne lub rentowe?”
W dniu 26 kwietnia 2017 r. Sąd Najwyższy w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych rozpatrywał to zagadnienie w składzie siedmiu sędziów. Przychylił się do drugiego z przytoczonych wyżej stanowisk i podjął uchwałę w której stwierdził, że nabycie prawa do renty rodzinnej jest w tym przypadku dopuszczalne. Po śmierci osoby legitymującej się wadliwą decyzją ZUS nie jest już bowiem możliwe jej uchylenie. SN podkreślił też odmienny od emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy charakter renty rodzinnej, która ma na celu zrekompensowanie najbliższym członkom rodziny osoby zmarłej utraconych w następstwie śmierci ubezpieczonego dochodów - jak te pobierane z tytułu emerytury lub renty.
Opracowano na podstawie komunikatu opublikowanego na stronie Sądu Najwyższego.
Zobacz też: Spadki
Podstawa prawna:
- ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2016 poz. 887)
- wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2001 r. (sygn. akt II UKN 248/00)
- wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2016 r. (sygn. I UK 354/15)
- uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2017 r. (sygn. akt II UZP 1/17)