Wszystko co warto wiedziec o rencie rodzinnej

Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która podlega podziałowi na równe części między uprawnione osoby. fot. Fotolia

Renta rodzinna jest świadczeniem pieniężnym, które przysługuje z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Renta rodzinna ma zrekompensować utratę najbliższej osoby w aspekcie finansowym. Kto ma prawo do renty rodzinnej i w jakiej wysokości wypłacana jest renta?

Po kim może przysługiwać renta rodzinna

Osoba, która chce się ubiegać o rentę rodzinną musi najpierw sprawdzić, czy osoba po której stara się o rentę spełniała w chwili śmierci określone warunki. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Renta przysługuje także po śmierci osoby, która spełniała warunki wymagane do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Ponadto członkowi rodziny osoby, która chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne również przysługuje renta rodzinna. Przyjmuje się w takim przypadku, że zmarły spełniał warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Kto ma prawo do renty rodzinnej

Członek rodziny uprawniony do renty	Warunki niezbędne do otrzymania renty rodzinnej
Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione	Renta rodzinna przysługuje: do ukończenia 16 lat, jeżeli ukończyły 16 lat – do ukończenia nauki w szkole, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 lat lub w czasie nauki w szkole przed osiągnięciem 25 lat życia.
Wnuki, rodzeństwo i inne dzieci	Renta rodzinna przyjętym na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnukom, rodzeństwu i innym dzieciom, w tym również w ramach rodziny zastępczej, jeżeli spełniają takie warunki jak dzieci własne (dotyczące wieku, nauki lub stanu zdrowia), a ponadto: zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz nie mają prawa do renty rodzinnej po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania, albo ubezpieczony (emeryt lub rencista) bądź jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd;
Małżonek (wdowiec i wdowa)	Renta rodzinna przysługuje małżonkowi, który do dnia śmierci współmałżonka pozostawał z nim we wspólności małżeńskiej, jeżeli: osiągnął wiek 50 lat lub jest niezdolny do pracy, albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, które nie ukończyło 16 lat, a gdy kształci się w szkole – 18 lat, lub sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej, osiągnął wiek 50 lat lub stał się niezdolny do pracy po śmierci współmałżonka w czasie nie dłuższym niż 5 lat od jego śmierci albo od zaprzestania wychowywania dzieci, wnuków lub rodzeństwa bądź innych dzieci uprawnionych do renty rodzinnej.
Małżonek w ciężkiej sytuacji	Wdowa (wdowiec), która nie spełnia wyżej wymienionych warunków wymaganych do przyznania renty rodzinnej oraz nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania, ma prawo do renty rodzinnej: przez okres jednego roku od daty śmierci współmałżonka albo przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez okres 2 lat od śmierci współmałżonka.
Małżonek rozwiedziony	Małżonka lub małżonek rozwiedziony, albo wdowa lub wdowiec, który w chwili śmierci współmałżonka nie pozostawał z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków przyznania renty rodzinnej małżonkowi miał w dniu śmierci współmałżonka prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
Rodzice (w tym ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające)	Rodzice mają prawo do renty rodzinnej po zmarłym dziecku, jeżeli: ubezpieczony albo emeryt lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania, a ponadto spełniają podane warunki wymagane do przyznania renty rodzinnej dla wdowy lub wdowca (wiek, niezdolność do pracy lub wychowywanie małoletnich dzieci albo sprawowanie pieczy nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej).

Zobacz także: Kiedy dzieci mają prawo do renty rodzinnej

Wniosek o rentę rodzinną

Wniosek o rentę rodzinną osoba zainteresowana może złożyć osobiście lub przez swojego pełnomocnika. Wniosek o rentę może być zgłoszony na piśmie, albo ustnie do protokołu, w oddziale lub inspektoracie ZUS, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.

Druki wniosków o rentę rodzinną dostępne są nieodpłatnie we wszystkich terenowych jednostkach organizacyjnych ZUS.

Wysokość renty rodzinnej

Renta rodzinna wynosi:

dla jednej osoby uprawnionej – 85 proc. świadczenia, które przysługiwało albo przysługiwałoby zmarłemu,
dla dwóch osób uprawnionych – 90 proc. świadczenia, które przysługiwało albo przysługiwałoby zmarłemu,
dla trzech lub więcej osób uprawnionych – 95 proc. świadczenia, które przysługiwało albo przysługiwałoby zmarłemu.

Za kwotę świadczenia, które przysługiwało lub przysługiwałoby zmarłemu, uważa się kwotę emerytury obliczonej według starych lub zasadami albo nowych zasad, kwotę emerytury pomostowej, kwotę nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, albo kwotę renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna. W takim przypadku renta rodzinna podlega podziałowi na równe części między uprawnione osoby.

Dodatek dla sieroty zupełnej do renty rodzinnej

Osoba uprawniona do renty rodzinnej, która jest sierotą może liczyć na dodatek do renty.

Warunkiem koniecznym uzyskania dodatku dla sieroty zupełnej jest posiadanie przez sierotę prawa do renty rodzinnej. Osoba która utraciła oboje rodziców jest uznawana za sierotę zupełną i tyko ona może ubiegać się o dodatek. Osoba, która straciła jedn z rodziców nie może liczyć na dodatek dla sieroty. Wysokość dodatku dla sieroty zupełnej wynosi zł miesięcznie. Dodatek dla sieroty zupełnej jest corocznie waloryzowany.

Praca w trackie pobierania renty rodzinnej

Osoba uprawniona do renty rodzinnej może podjąć pracę zarobkową, musi się jednak liczyć z tym, że jeśli będzie zarabiać dużo jej renta może zostać zawieszona lub zmniejszona. Dzieje się tak, ponieważ prawo do renty rodzinnej ulega zawieszeniu albo zmniejszeniu w razie osiągania przez osobę uprawnioną do renty rodzinnej przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

Rencista, który osiąga przychód w kwocie wyższej niż 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego musi liczyć się z zawieszeniem prawa do renty rodzinnej. Jeśli rencista osiąga przychód w wysokości przekraczającej 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ale nie przekraczajacej 130 proc. tego wynagrodzenia, musi być przygotowany na zmniejszenie swojego świadczenia rentowego.

W sytuacji, kiedy prawo do renty rodzinnej przysługuje więcej niż jednej osobie i tylko jedna z tych osób osiąga przychód w wysokości przekraczającej 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia, zawieszeniu podlega część renty rodzinnej dla tej osoby. Wysokość części renty rodzinnej przysługującej pozostałym członkom rodziny nie ulega zmianie. To samo dzieje się w przypadku uzyskiwania przychodu powodującego zmniejszenie renty.

Zobacz także: Dodatek dla sieroty zupełnej

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 2004 r., Nr 39, poz. 353)