Renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem, które przysługuje po spełnieniu warunków związanych ze stażem ubezpieczeniowym i tylko w przypadku utraty lub znacznego zmniejszenia zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy zarobkowej. Dlatego też nie każde naruszenie sprawności organizmu stanowi o niezdolności do pracy i daje podstawę do przyznania renty.
W celu nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy - należy łącznie spełnić następujące warunki:
- na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika (komisji lekarskiej) ZUS zostać uznanym za osobę niezdolną do pracy (częściowo lub całkowicie),
- posiadać wymagany, stosownie do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy, okres składkowy i nieskładkowy,
- niezdolność do pracy musi powstać w czasie okresu składkowego (np. zatrudnienia, przebywania przez nauczyciela na urlopie dla poratowania zdrowia) lub w czasie okresu nieskładkowego (np. w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Wymagany do przyznania renty okres składkowy i nieskładkowy zróżnicowany jest w zależności od wieku, w którym u danej osoby powstała niezdolność do pracy. Okres ten wynosi 5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Ten 5-letni okres składkowy i nieskładkowy musi przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przypadającego przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę albo powstania niezdolności do pracy.
Lekarz orzecznik (komisja lekarska w razie złożenia sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika) wydaje orzeczenie na podstawie dokumentacji dołączonej do wniosku o przyznanie renty oraz po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby zainteresowanej. Orzeczenie może być również wydane bez bezpośredniego badania, jeżeli dokumentacja dołączona do wniosku jest wystarczająca do wydania orzeczenia. Dlatego też do wniosku o przyznanie renty z tytułu niezdolności należy dołączyć również zaświadczenie o stanie zdrowia (druk ZUS N-9), wydane przez lekarza, pod którego opieką lekarską pozostaje osoba zainteresowana, a także inną posiadaną dokumentację medyczną.
Podstawa prawna: Art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.)