Szkoda na osobie polega na:
1. uszkodzeniu ciała,
2. wywołaniu rozstroju zdrowia,
3. naruszeniu szeroko rozumianych dóbr osobistych człowieka (pozbawienie życia, pozbawienie wolności etc.)
Przez szkodę rozumie się każdy uszczerbek, który doznaje poszkodowany, wbrew swej woli na dobrach prawnie chronionych.
Uszczerbek może mieć charakter: majątkowy bądź niemajątkowy (zadośćuczynienie za doznaną krzywdę). Uszczerbek majątkowy da się co do zasady wykazać metoda rachunkową, natomiast krzywda nie ma charakteru mierzalnego. Krzywda spowodowana szkodą ma wymiar subiektywny a tym samym trudnym do oszacowania.
Przesłanki odpowiedzialności:
1. sprawca szkody ponosi winę za czyn niedozwolony który szkodę wywołał,
2. czyn nosi znamiona czynu zabronionego,
3. pomiędzy powstałą szkodą a popełnionym czynem istnieje związek przyczynowo - skutkowy.
Szkoda o charakterze majątkowym
Uszkodzenie ciała i rozstrój zdrowia
Uszkodzenie ciała ma miejsce wówczas, gdy naruszona została integralność cielesna człowieka, np. złamania, rany cięte. Natomiast wywołanie rozstroju zdrowia polega na zburzeniu funkcjonowania zarządów wewnętrznych bez ich widocznego uszkodzenia, np. choroby psychiczne.
Odszkodowanie
W wyniku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia poszkodowany może żądać na podstawie art.444 kc zwrotu kosztów leczenia, pobytu w szpitalu, kosztów lekarstw, rehabilitacji, specjalistycznej opieki, odpowiedniego odżywiania, kosztów przejazdów do szpitala (nie tylko poszkodowanego ale także rodziny), przewozu specjalistycznym samochodem a nawet taksówką.
Ponadto do kosztów tych zaliczyć także należy koszty związane z przyuczeniem poszkodowanego do nowego zawodu (jeżeli z powodu rozstroju zdrowia lub uszkodzenia ciała utracił możliwość pracy na dotychczasowym stanowisku), a także koszty utraconego za czas niezdolności do pracy zarobku.
Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
Renta
Jeżeli poszkodowany:
- utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej,
- zwiększyły się jego potrzeby
- zmniejszyły się widoki powodzenia na przyszłość,
- może żądać od osoby zobowiązanej do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Bardzo często może się zdarzyć, że nie wiadomo z góry jakie będą konsekwencje czynu niedozwolonego. W związku z tym przewidziana jest możliwość żądania renty tymczasowej - do czasu ustalenia jej rzeczywistej i stałej wysokości.
Z ważnych powodów (dotyczących tylko poszkodowanego) i tylko na żądanie poszkodowanego sąd, zamiast renty, może przyznać poszkodowanemu jednorazowe odszkodowanie. Dotyczy to w szczególności przypadku,gdy poszkodowany stał się inwalidą, a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu.
Zobacz również serwis: Niepełnosprawni
Śmierć poszkodowanego na skutek uszczerbku ciała lub rozstroju zdrowia
Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia poszkodowany zmarł, naprawienie szkody przejawia się w czterech roszczeniach, które przysługują rodzinie poszkodowanego. Roszczenia te dotyczą:
- zwrotu kosztów leczenia i pogrzebu
- renty
- jednorazowego odszkodowania
- zadośćuczynienia
Roszczenia te mogą być dochodzone samodzielnie.
Zwrot kosztów leczenia i pogrzebu
Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł. Koszty pogrzebu oceniamy wg zwyczaju, tradycji, środowiska w jakim żył zmarły.
Należy zwrócić uwagę, że powyższe roszczenia przysługują wówczas, gdy śmierć była następstwem czynu niedozwolonego i nastąpił związek przyczynowy między zdarzeniem wywołującym szkodę a śmiercią.
Renta
Renta przysługuje dwóm grupom osób:
- osobom, względem których ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, mogą one żądać renty obliczonej stosownie do ich potrzeb oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego, przy tym nie jest tu istotne czy zamarły płacił za życia alimenty
- inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.
Zobacz również: Odszkodowanie po zmarłym konkubencie
Odszkodowanie pieniężne
Niezależnie od roszczeń o rentę, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odszkodowanie pieniężne, jeżeli wskutek śmierci zmarłego, nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.
Zadośćuczynienie
Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Szkoda o charakterze niemajątkowym
Dotyczy ona sfery psychicznych odczuć poszkodowanego. Sposobem wyrównania tej szkody jest zapłata zadośćuczynienia pieniężnego. Zadośćuczynienie to rekompensata za szkodę niemajątkową (ból, cierpienie) więc trudno jest określić kwotowo rozmiar cierpienia osoby poszkodowanej.
Zadośćuczynienie przysługuje:
1. poszkodowanemu z powodu uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.
2. w wypadku pozbawienia wolności, skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu oraz w razie zawinionego naruszenia dobra osobistego. W tej ostatniej sytuacji poszkodowany sam decyduje czy zasądzenie odpowiedniej kwoty nastąpi na jego rzecz czy na wskazany przez niego cel społeczny.
3. oraz najbliższym członkom rodziny zmarłego za doznaną krzywdę
Charakter roszczeń o naprawienie szkody na osobie
- roszczenia te nie mogą być zbyte (ze względu na ich osobisty charakter),
- inaczej jest w wypadku, gdy są już wymagalne i zostały uznane na piśmie lub przyznane prawomocnym orzeczeniem.
Roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców poszkodowanego tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami).
Zobacz również serwis: Sprawy rodzinne