Dewelopera i nabywcę łączy stosunek wierzyciela i dłużnika. Ogólne zasady wywiązania się ze zobowiązań reguluje Kodeks cywilny. Wynika z nich, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, które dłużnik zobowiązany jest spełnić. Sposób spełnienia świadczenia nie jest pozostawiony jedynie uznaniu dłużnika. Przeciwnie, w celu ochrony wierzyciela przepisy wprowadzają odpowiednie zasady służące do oceny, czy dłużnik wykonał należycie swoje zobowiązanie.
Należą do nich:
- zobowiązanie powinno zostać wykonane zgodnie z jego treścią,
- należy je wykonać w sposób odpowiadający celowi społeczno-gospodarczemu zobowiązania,
- ocenie podlega wykonanie zobowiązania w zgodzie z zasadami współżycia społecznego,
- jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – zobowiązanie powinno być wykonane także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.
Odpowiedzialność odszkodowawcza
Deweloper jest profesjonalistą, stąd zobowiązany jest przy wywiązywaniu się z zobowiązania do zachowania należytej staranności właściwej dla zawodowego charakteru czynności. W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania odpowiada za wyrządzoną z tego tytułu kontrahentowi szkodę i zobowiązany jest do jej naprawienia. Może się uchylić od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które deweloper nie ponosi odpowiedzialności.
Pan Marcin od kilku miesięcy zamierzał kupić mieszkanie. Przeglądał oferty deweloperów, ale nie mógł znaleźć odpowiadającej jego wymaganiom. Pan Marcin, bez zagłębiania się w szczegóły, szybko podpisał umowę zadowolony wielce, że budynek ma już dwa piętra z planowanych sześciu, do pracy będzie miał dogodny dojazd, dzieci blisko do szkoły, a park znajduje się prawie po drugiej stronie ulicy. Okazało się wkrótce, że spółka budowę prowadziła ślamazarnie, opóźnienia były znaczne, a prace nie były dokonywane zgodnie z projektem. Pan Marcin nie chce odstępować od umowy, bo zależy mu na tym mieszkaniu.
W takiej sytuacji konsument ma prawo zażądać wykonania umowy zgodnie z jej warunkami, czyli złożyć reklamacje z żądaniem wykonania poprawek. Ponieważ deweloper zobowiązał się do wybudowania nieruchomości zgodnie z projektem, to jest odpowiedzialny za nienależyte wykonanie zobowiązania.
Zobacz również: Deweloperzy pod lupą UOKiK
Ważne jest co znajduje się w umowie
Deweloperzy bardzo często wprowadzają do umów postanowienia ograniczające lub wyłączające odpowiedzialność wobec nabywcy, np. wówczas, kiedy mieszkanie znajduje się na innym piętrze niż ustalono w umowie, czy w przypadku, gdy w budynku nie będzie lokalnej kotłowni, skutkiem czego właściciele mieszkań będą musieli rozwiązać problem ogrzewania we własnym zakresie. Takie ograniczenie odpowiedzialności dewelopera może być kwestionowane na gruncie przepisów o niedozwolonych klauzulach umownych.
Zobacz również: O czym należy wiedzieć przy zawieraniu umowy z deweloperem?
Kara umowna
Jak już wspomniano powyżej, z tytułu niewykonania ewentualnie nienależytego wykonania zobowiązań o charakterze niepieniężnym umowa może przewidywać obowiązek zapłaty kary umownej przez osobę, która zobowiązania nie wykonała, ewentualnie wykonała je nienależycie. Zasada jest taka, że kara umowna powinna być zastrzeżona w wysokości oznaczonej z góry. Osobie uprawnionej należy się – bez względu na wysokość szkody – kara umowna w takiej wysokości, jaka jest wskazana w umowie. Co do zasady, zamieszczenie w umowie postanowień dotyczących kary umownej wyklucza możliwość dochodzenia odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary, chyba że strony postanowią inaczej (czyli wprowadzą do umowy przepis, stosownie do którego uprawniony z tytułu kary umownej może dochodzić dodatkowo odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary).
Jeżeli w umowie strony przewidziały kary umowne, to powinny one być wprowadzone w sposób równoprawny, w sprawiedliwiej dla obu stron wysokości. Deweloper nie może bowiem wyłączyć swojej odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, nakładając przy tym karę na nabywcę, np. za nieterminowe wpłacenie kolejnej raty. Bardzo ważne jest odpowiednie wyważenie wysokości kar umownych za opóźnienie w zakończeniu prac, odstąpienie od umowy przez dewelopera. Zbyt niska kara stanowi dla nierzetelnych przedsiębiorców pokusę do zerwania umowy i ponownej sprzedaży mieszkania, którego cena wzrosła. Może także nie stanowić rekompensaty dla nabywcy, który z powodu przedłużających się prac poniósł szkodę.
Źródło: www.uokik.gov.pl