Zgodnie z przepisami kodeksu wykonawczego (ar.44 k.k.w.) skazanego na karę grzywny sąd wzywa do jej uiszczenia w terminie 30 dni. Należy pamiętać, że podstawową formą wykonania kary grzywny jest jej dobrowolne uiszczenie. W razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu grzywnę ściąga się w drodze egzekucji komorniczej.
Przesłanki zarządzenia przez sąd zastępczej kary pozbawienia wolności
Zgodnie z treścią art. 46 kodeksu karnego wykonawczego sąd zarządza zastępczą karę pozbawienia wolności, gdy orzeczona grzywna nie została zapłacona, a jej egzekucja okazała się bezskuteczna lub gdy z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, a jednocześnie:
- skazany nie wyraził zgody na wykonywanie pracy społecznie użytecznej albo uchyla się od jej wykonania,
- zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa.
Zawarte w tym przepisie sformułowanie „sąd zarządza” oznacza, że przy spełnieniu opisanych wyżej przesłanek decyzja sądu jest obligatoryjna. Skazany nadal jednak może uniknąć zakładu karnego.
Wymiar kary
Zarządzając zastępczą karę pozbawienia wolności przyjmuje się, że jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny dwóm stawkom dziennym grzywny.
Kara zastępcza nie może przekroczyć 12 miesięcy pozbawienia, górnej granicy kary pozbawienia wolności przewidzianej za dane przestępstwo, a jeżeli za dane przestępstwo ustawodawca nie przewidział kary pozbawienia wolności kara zastępcza nie może być wyższa niż 6 miesięcy.
Jeżeli w wyroku skazującym grzywnę określono kwotowo jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny grzywnie w kwocie od 20,00 zł do 4.000 zł. W tym przypadku o wymiarze zadecyduje sąd zachowując odpowiednie proporcje pomiędzy wymiarem kary zastępczej a orzeczonej kary grzywny.
Wobec skazanego orzeczono karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych określając wysokość jednej stawki na 10 zł. Grzywna wynosi zatem 1000 zł. W drodze egzekucji na jej poczet wyegzekwowano kwotę 220,87 zł. Pozostała do uiszczenia kwota wynosi 779,13 zł. Aby obliczyć, ile dni zastępczej kary pozbawienia wolności będzie musiał obyć skazany należy: podzielić pozostałą kwotę przez wysokość jednej stawki dziennej tj. przez 10. Otrzymamy ilość pozostałych do uiszczenia stawek dziennych – 77,91. Otrzymany wynik zaokrąglamy w górę do pełnej stawki (78) i dzielimy przez dwa (39 dni). (Jeżeli to konieczne zaokrąglamy w górę do pełnego dnia.) Zatem pozostała do zapłaty kwota 779,13 zł zostanie zamieniona na 39 dni zastępczej kary pozbawienia wolności.
|podstawa prawna art. 46 § 2 i 3 k.k.w.|
Częściowe uiszczenie lub wyegzekwowanie grzywny
W przypadku, gdy skazany uiści grzywnę w części lub zostanie ona częściowo wyegzekwowana bądź została w części wykonana w formie pracy społecznie użytecznej, zarządzając zastępczą karę pozbawienia wolności, sąd weźmie pod uwagę tylko część grzywny, która pozostała do uiszczenia i stosując wyżej opisane kryteria określi wymiar kary zastępczej.
|podstawa prawna art. 46 § 4 k.k.w.|
Wysłuchanie skazanego lub obrońcy
Należy pamiętać, że skazany a także jego obrońca mogą wziąć udział w posiedzeniu w przedmiocie zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności. Jest to szczególnie istotne, że na takim posiedzeniu skazany może przedstawić swoje argumenty i poinformować sąd o przyczynach nieuiszczenia grzywny. Skazany może również złożyć na piśmie oświadczenie o podjęciu pracy społecznie użytecznej lub złożyć wyjaśnienia i dowody pod wpływem, których sąd może umorzyć grzywnę w całości lub w części.
|podstawa prawna art. 48 k.k.w.|
Zażalenie i skutki jego wniesienia lub utrzymania postanowienia w mocy przez sąd odwoławczy.
Na postanowienie o zarządzeniu zastępczej kary pozbawienia wolności przysługuje zażalenie do sądu odwoławczego. Zażalenie wnosi się za pośrednictwem sądu, który wydał skarżone postanowienie w terminie 7 dni.
Zobacz również: Wzory pism
Jeżeli postanowienie w przedmiocie zarządzenia zastępczej kary pozbawienia wolności nie zostanie zaskarżone lub pomimo wniesionego zażalenia sąd odwoławczy utrzyma postanowienie w mocy stanie się ono prawomocne a skazany otrzyma wezwanie do stawiennictwa w zakładzie karnym i odbycia kary zastępczej. Może się zdarzyć, że gdy skazany nie odbierze korespondencji w jego miejscu zamieszkania pojawią się funkcjonariusze z nakazem doprowadzenia.
|podstawa prawna art. 46 § 5 k.k.w.|
Co zrobić, aby uniknąć zastępczej kary pozbawienia wolności pomimo prawomocnej decyzji?
1. Zapłata grzywny w całości lub brakującej części.
Od zastępczej kary pozbawienia wolności skazany może zwolnić się w każdym czasie poprzez zapłatę grzywny w całości lub zapłatę reszty nieuiszczonej grzywny. Oznacza to, że nawet po rozpoczęciu wykonywania zastępczej kary pozbawienia wolności można grzywnę uiścić i opuścić zakład karny.
Ponadto każda wpłata z tytułu grzywny w czasie odbywania kary zastępczej doprowadzi do jej skrócenia według zasad ogólnych. Zmniejszenie następuje w drodze zarządzenia wydanego przez prezesa sądu lub upoważnionego sędziego, a na niekorzystne zarządzenie przysługuje skarga.
|podstawa prawna art. 47 k.k.w.|
2. Rozłożenie grzywny na raty.
Aby uniknąć wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności skazanemu przysługuje także prawo do złożenia wniosku o rozłożenie zasądzonej grzywny na raty. Sąd może rozłożyć grzywnę na czas nieprzekraczający 1 roku, jeżeli jej natychmiastowe wykonanie pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki, a w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, gdy wysokość grzywny jest znaczna na okres do 3 lat.
|podstawa prawna art. 49 k.k.w.|
3. Umorzenie grzywny.
W szczególnie uzasadnionych wypadkach, jeżeli skazany nie uiścił grzywny z przyczyn od niego niezależnych a zamiana tej kary na karę pozbawienia wolności byłaby niemożliwa lub niecelowa sąd może umorzyć grzywnę w części, zaś wyjątkowo – również w całości. W takim przypadku uznając to za niecelowy sąd nie zarządza egzekucji.
|podstawa prawna art. 51 k.k.w.|
4. Wstrzymanie wykonania zastępczej kary i zamiana na pracę społecznie użyteczną.
W każdym czasie wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w miejsce niezapłaconej grzywny może zostać przez sąd wstrzymane. Aby sąd zastosował takie rozwiązanie skazany musi złożyć pisemne oświadczenie, że podejmie pracę społecznie użyteczną i podda się rygorom jej wykonywania. Wstrzymanie następuje do czasu wykonania pracy społecznie użytecznej lub złożenia kwoty pieniężnej odpowiadającej całości grzywny lub kwoty pozostałej do zapłaty. Jeżeli jednak skazany uchyla się w takim przypadku od wykonania pracy społecznie użytecznej, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności.
|podstawa prawna art. 48a § 1 i 2 k.k.w.|
Co należy zrobić, gdy skazany uiści grzywnę po wydaniu postanowienia o zastępczej karze pozbawienia wolności?
Jeżeli Sąd zarządził wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności a skazany uiścił po wydaniu postanowienia wymaganą należność powinien bezzwłocznieskierować do sądu pismo z wnioskiem o zwolnienie go z odbywania kary wobec grzywny. W piśmie należy powołać się na datę i sygnaturę wydanego postanowienia oraz załączyć dowód zapłaty. Skazany może to zrobić również gdy otrzymał już wezwanie do odbycia kary zastępczej jak i wtedy, gdy zaczął ją już odbywać.
Jeżeli ujawnią się nowe lub poprzednio nieznane okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sąd może w każdym czasie zmienić lub uchylić poprzednie postanowienie. Oznacza to, że jeżeli skazany uiści grzywnę w całości lub w części i poinformuje o tym sąd, który wydał postanowienie, wskazuje na nowe okoliczności, które powinny doprowadzić do zmiany lub uchylenia wydanego postanowienia.
|podstawa prawna art. 24 k.k.w. i art. 47 § 2 k.k.w.|
Dlaczego dobrze uiścić grzywnę dobrowolnie we wskazanym terminie?
W razie skazania na grzywnę zatarcie skazania następuje z mocy prawa (art. 107 § 4a k.k.) z upływem roku od jej wykonania. Jest to zatem sytuacja korzystna dla skazanego.
Podstawa prawna: